ƏKS GÖSTƏRİŞLƏR VAR. MÜTƏXƏSSİSLƏ MƏSLƏHƏTLƏŞMƏK LAZIMDIR
RF-də ən çox satılan antihistamin preparat (pərakəndə satış həcminə görə) "Sistemli istifadə üçün antihistamin preparatlar" qrupunda, yanvar 2015 - may 2022 dövrü üçün IQVIA, Retail audit 01.2015-05.2022 məlumatlarına əsasən.
PubMed beynəlxalq bazasında xloropiraminin klinik istifadəsi ilə bağlı ilk məqalə 1962-ci ilə aiddir. FAGERBERG E, NOVIK A, SAHL R, STAHLE J. [Vazomotor rinitin yeni müalicəsi. Xloropiramin-imipramin ilə ikiqat kor test]. Praxis. 1962 May 31;51:567-71. Alman. PMID: 13891295.
PubMed beynəlxalq bazasında 87 məqalə və yerli eLibrary-də 35 məqalə (PubMed Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=chloropyramine ; Elibrary Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://www.elibrary.ru/query_results.asp).
09.01.2014-cü il tarixli Roshydromet-in 1 nömrəli əmri "Rusiya Antarktida ekspedisiyasının tərkibinə daxil olan şəxslərin pulsuz qida, geyim və dərman vasitələri ilə təmin edilmə normalarının təsdiqi haqqında"
14.04.2011-ci il tarixli RF Hökumətinin 270 nömrəli qərarı (06.03.2015-ci il redaksiyası) "Rusiya Federasiyası Daxili İşlər Nazirliyinin daxili qoşunlarının tibbi təyinatlı məmulatlar, dərman vasitələri və tibbi texnika ilə təmin edilməsi qaydası və normaları haqqında"
12.10.2019-cu il tarixli RF Hökumətinin 2406-r nömrəli sərəncamı (30.03.2022-ci il redaksiyası) Tibbi yardım göstərilməsi üçün zəruri olan həyati vacib və ən vacib dərman vasitələrinin siyahısının, həmçinin tibbi istifadə üçün dərman vasitələrinin siyahılarının və tibbi yardım üçün zəruri olan minimum dərman vasitələri çeşidinin təsdiqi haqqında>
Məqalədəki məlumatlar həkim məsləhətini əvəz etmir
Süd allergiyası nədir?
Süd allergiyası süd və ya süd məhsullarının qəbuluna cavab olaraq immun sistemin patoloji, qeyri-tipik reaksiyasıdır. Bu allergiya növü uşaqlarda ən geniş yayılmış allergiya növlərindən biridir. Ən çox reaksiya inək südünə qarşı yaranır. Bununla yanaşı, qoyun, keçi, camış və digər məməlilərin südü də allergik reaksiyaya səbəb ola bilər1.
Süd allergiyasının simptomları
Süd allergiyasının simptomları yüngüldən ağıra qədər dəyişir və hər bir insanda fərqli şəkildə özünü göstərə bilər. Bu simptomlar süd və ya tərkibində süd olan məhsulun qəbulundan bir neçə dəqiqədən bir neçə saata qədər müddətdə meydana çıxır.
Süd məhsullarına qarşı dərhal yaranan reaksiyalar müxtəlif formada özünü göstərə bilər.
Qida allergenləri bəzi hallarda gecikmiş allergik reaksiyalar yarada bilər. Və süd məhz belə reaksiyaların ən tez-tez rast gəlinən səbəbidir. Simptomlar allergenlərin qəbulundan bir neçə saat sonra inkişaf edir və əsasən mədə-bağırsaq şikayətləri ilə özünü göstərir - ürəkbulanma, qusma, ishal (körpələrdə kolik ola bilər2). Bu vəziyyət qida zülalları tərəfindən induksiya edilmiş enterokolit sindromu kimi tanınır. Bu reaksiya immun sistemin işi ilə bağlıdır, lakin E immunoqlobulinləri ilə əlaqəli deyil. Bu problemlə mübarizə aparmağın yeganə yolu allergeni qida rasionundan tam çıxarmaqdır.
Həmçinin süddə olan allergenlər burun axıntısı və göz yaşarması kimi gecikmiş reaksiyalar da yarada bilər.
Südə qarşı kəskin reaksiyalar
Süd allergiyası anafilaksiyaya - bronxların spazmı və tənəffüsün çətinləşməsi ilə müşayiət olunan həyati təhlükəli reaksiyaya səbəb ola bilər. Statistikaya görə, süd yerfındığı və fındıqdan sonra anafilaksiya yaradan üçüncü ən geniş yayılmış qida allergenidir2,3.
Əgər sizdə və ya uşağınızda südə qarşı reaksiya varsa - reaksiyanın nə qədər güclü olmasından asılı olmayaraq, mütləq həkiminizə məlumat verin. Həkim süd allergiyasının təsdiqlənməsi üçün müayinə təyin edəcək ki, bu da gələcəkdə problemlərin qarşısını almağa kömək edəcək.
Anafilaksiya - təcili yardım tələb edən vəziyyətdir, adrenalin istifadəsi və təbii ki, təcili yardım çağırılması və sonradan intensiv terapiya şöbəsinə yerləşdirilmə tələb olunur. Simptomlar süd məhsulunun qəbulundan dərhal sonra yaranır.
Anafilaktik şokun simptomları
Süd allergiyası yoxsa laktaza çatışmazlığı?
Südə qarşı allergiya simptomlarını süd zülallarına qarşı dözümsüzlük və ya laktaza çatışmazlığı əlamətlərindən fərqləndirmək vacibdir. Allergiyadan fərqli olaraq, dözümsüzlük immun sistemə təsir etmir və müalicə oluna bilər. Süd dözümsüzlüyünün ən geniş yayılmış simptomları süd və ya süd məhsullarının qəbulundan sonra həzm problemləri - qarın köpü, meteorizm, ishal kimi əlamətlərdir.
Süd allergiyasının yaranma səbəbi
Həqiqi allergiyanın yaranma səbəbi immun sistemin patoloji reaksiyasıdır. Xüsusilə, süd allergiyası zamanı immun sistem bəzi süd zülallarını zərərli kimi tanıyır və zülal-allergenləri neytrallaşdıran xüsusi anticisimlər olan E immunoqlobulinlərinin sintezinə səbəb olur. Orqanizmin allergenlə növbəti təmasında E immunoqlobulinləri onu tanıyır və digər immun sistemə histamin və digər aktiv molekulları sərbəst buraxmaq üçün siqnal göndərir ki, bu da allergiyanın bütün simptomlarını yaradır.
zərdab albumini (beta-laktoqlobulin), südün maye hissəsində olur
Reaksiya bir zülala və ya hər ikisinə qarşı eyni zamanda inkişaf edə bilər. Və bu allergenlərdən qaçmaq çətindir, çünki onlar südün özündən başqa (inək, keçi, qoyun, camış)4 bir çox məhsullarda da ola bilər.
Süd allergiyasının risk faktorları
Süd allergiyasının inkişaf riskini artıran faktorlar mövcuddur3:
Başqa allergiya növünün olması. Südə reaksiya verən bir çox uşaq digər allergenlərə qarşı da həssasdır. Bu zaman süd allergiyası çox vaxt xəstəliyin başlanğıcında olur.
Atopik dermatit — dəri örtüyünün geniş yayılmış quruluğu, dəri qaşınması, müxtəlif intensivlikdə səpgilərin olması ilə özünü göstərən dəri örtüyünün xroniki iltihabıdır.
Genetik meyllilik. Yaxın qohumlarda süd allergiyası və ya digər qida allergiyasının olması.
Yaş. Süd zülallarına qarşı allergiyadan əsasən erkən yaşlı uşaqlar əziyyət çəkir.
Süd allergiyasının mümkün fəsadları
Süd və süd məhsullarından istifadə etməyən uşaqlarda bir sıra çətinliklər yarana bilər, məsələn:
Həyat keyfiyyətinin aşağı düşməsi. Çox geniş yayılmış və tez-tez istifadə olunan məhsulların tərkibində süd var. Əgər uşaqda və ya böyükdə bu məhsula qarşı ciddi allergiya varsa, qida məhdudiyyətləri çox geniş ola və psixoloji problemlərin və həyəcanın artmasına səbəb ola bilər.
Süd allergiyasının diaqnostikası
Qida allergiyası zamanı səbəbkar allergenin müəyyən edilməsi həmişə çətin olur, diaqnoz qoymaq üçün həkimə müraciət etmək lazımdır. Diaqnozun qoyulması mərhələlərinə bunlar daxildir:
xəstəliyin simptomları və əlamətləri haqqında diqqətli sorğu
ümumi tibbi müayinə
qida gündəliyinin aparılması, burada həm istifadə edilən bütün qidalar, həm də baş vermiş reaksiyalar, qidanın qəbul edilməsi və reaksiyanın başlanması vaxtı göstərilməklə qeyd olunur
südsüz pəhrizə sınaq riayət edilməsi, bundan sonra süd yenidən qida rasionuna daxil edilir və orqanizmin reaksiyası izlənilir
süd zülalının allergenləri ilə dəri testləri
allergenspesifik E immunoqlobulinləri üçün qan analizi (süd allergiyasının diaqnostikasında kifayət qədər dəqiq deyil)
Analizin mənfi nəticəsində, lakin süd allergiyasına dair şübhələr qaldıqda, bəzi hallarda oral provokasiya testi təyin olunur, bu zaman qidaya artan miqdarlarda süd məhsulları əlavə edilir və yaranan reaksiya izlənilir. Bu test yalnız keçmişdə anafilaktik reaksiyaların olmaması halında mümkündür.
Südə qarşı allergiya müalicəsi
Süd allergiyası zamanı antihistamin dərmanın qəbulu (məsələn, Suprastin)
Müalicə antiallergik dərmanın qəbulunu əhatə edir, məsələn, həkim Suprastin təyin edə bilər. Bu dərmanhistamin reseptorlarını bloklayır və onun funksiyalarını həyata keçirməsinə imkan vermir, bununla da səpkilərin, qaşınmanın, şişkinliyin, göz yaşarmasının, asqırmağın kəskin təzahürlərinin qarşısını alır (azaldır), həmçinin bağırsaq simptomları zamanı ürəkbulanma, qusma və ishali aradan qaldırır.
Suprastin həblərin tərkibində laktoza var. Bu dərmanı süd allergiyasının müalicəsi üçün yalnız həkimlə məsləhətləşdikdən sonra qəbul etmək olar.
Əgər bu simptomlar xroniki xarakter daşıyırsa, onda həkim uzunmüddətli istifadə üçün dərman seçir.
Terapiyaya daha sonrakı yanaşma simptomlardan asılıdır.
Süd allergiyasının simptomları üçün simptomatik dərmanlar
Burun spreyi
Rinit zamanı həkimlər son nəsil antihistamin dərmanları müxtəlif buraxılış formalarında təyin edə bilərlər.
Əgər burun tutulması əlamətləri varsa, həkim qlükokortikoidli dərmanlar təyin edə bilər.
Göz damcıları
Uzunmüddətli allergik konyunktivit zamanı həkimlər adətən ikinci nəsil antihistamin tərkibli dərmanların istifadəsini tövsiyə edirlər. Əgər bu dərmanlar effektiv olmursa, deksametazon tərkibli hormonal vasitələrdən istifadə olunur.
Kremlər və məlhəmlər
Əgər süd allergiyası zamanı dəri səpkiləri narahat etməyə başlayırsa, o zaman mütəxəssislər krem və məlhəmlərin istifadəsini təyin edirlər. Üstünlük orta aktivliyə malik olan kortikosteroidlərə verilir.
İnhalyasiya dərmanları
Əgər allergik simptomlar tənəffüs orqanlarında özünü göstərirsə və bronxoobstruksiya baş verirsə, həkim inhalyasiya dərmanlarının istifadəsini məsləhət görə bilər. Təkrarlanan tutmalar olduğu halda tərkibində inhalyasiya steroid komponenti və tez təsir edən bronxodilatator olan kombinəedilmiş inhalyatorun istifadəsinə keçmək lazımdır.
Süd allergiyası zamanı profilaktik tədbirlər
Qida allergiyasının, xüsusilə süd allergiyasının spesifik profilaktikası yoxdur. Yeganə variant bu məhsullardan uzaq durmaqdır. Etiketləri diqqətlə oxumaq lazımdır, çox sayda və bəzən gözlənilməz məhsullarda ola bilən kazeinə xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Məsələn, tuna konservlərində, sosislərdə. Restoranlara gedəndə həmişə qidaların və sousların tərkibini dəqiqləşdirmək lazımdır1.
Çörək-bulka məmulatlarına və ya digər məhsullara əlavə edildikdə südü tanımaq çətindir. Məhsulların tərkibindəki aşağıdakı inqrediyentlərə diqqət yetirin:
süd zərdabı
kazein
tərkibində "lakt" önşəkilçisi olan inqrediyentlər, məsələn, laktoza və ya laktat
şokolad konfetləri, nuqa, karamel
protein kokteyllərinin hazırlanması üçün toz
süni "kərə yağı" ətirləndirici
süni pendir ətirləndirici
hidrolizatlar
Məhsulun üzərində "süd tərkibi yoxdur" işarəsi olsa belə, onda hələ də süd zülalları ola bilər, buna görə də etiketdə göstərilən tərkibi çox diqqətlə oxumaq lazımdır. Qidanı qəbul etməzdən əvvəl həmişə yeməyin necə hazırlandığını, steyk kərə yağında qovrulub-qovrulmadığını, məhsulların bişirilməzdən əvvəl süddə isladılıb-isladılmadığını soruşun.
Allergik uşaqlar üçün alternativ süd
Ən kiçik yaşlı uşaqlar üçün inək südünə ən yaxşı alternativ ana südü və hipoallergik qidalanma qarışıqlarıdır.
Ana südü ilə qidalanma – qida maddələrini almağın ən yaxşı üsuludur. Əgər uşaqda inək südünə allergiya riski varsa, ana südü ilə qidalanmanı mümkün qədər uzun müddət davam etdirmək məsləhət görülür.
Hipoallergenik qidalanma qarışıqları hidrolizə edilmiş (parçalanmış) süd zülallarından hazırlanır. Bəzi hipoallergenik qarışıqlar süd zülalları əvəzinə amin turşuları tərkibli ola bilər. Belə qarışıqlar, demək olar ki, allergik reaksiyalar yaratmır.
Qidalandırmaq üçün soya qarışıqları süd zülalı əvəzinə soya zülalı tərkiblidir. Soya qarışıqları qidalılıq xüsusiyyətlərinə görə süd qarışıqlarına bərabər hesab edilir. Lakin təəssüf ki, onlara qarşı da allergiya yarana bilər.
Ana südü ilə qidalanma zamanı uşaqda inək südünə allergik reaksiya yaranarsa, ana süd məhsullarından istifadəni dayandırmalıdır, çünki süd zülalları ana südünə keçə və allergiyanın inkişafına səbəb ola bilər. Südsüz pəhrizə əməl edərkən əksər hallarda kalsium, vitamin D və digər mikroelementlərin çatışmazlığını aradan qaldırmaq üçün əlavələrin qəbulu tələb olunur5.
Populyar suallar
Süd allergiyası və laktoza dözümsüzlüyü eyni şeydir?
Xeyr, bunlar tamamilə fərqli proseslərdir. Süd allergiyasının əsasında immun reaksiyası durur - bu zaman süd zülalları potensial təhlükə kimi qəbul edilir və iltihab molekulları sintez olunmağa başlayır. Süd allergiyasının simptomlarına dəridə səpgilər, dərialtı toxumanın şişməsi, dəri qaşınması, ürəkbulanma, qusma, qarın ağrısı, ishal, qanlı nəcis, çəki itkisi, atopik dermatit əlamətləri, göz qaşınması, öskürək və asqırmaq daxildir. Diaqnoz xüsusi anticisimlərə qarşı qan analizi və ya qida provokasiya testi vasitəsilə qoyulur - bu testin gedişində pasiyentə süd verilir və reaksiyanın inkişafı müşahidə edilir. Simptomların qarşısını almağın yeganə yolu süd və tərkibində süd olan bütün məhsullardan tam imtina etməkdir. Süd allergiyası zamanla keçə bilər.
Laktoza dözümsüzlüyü zamanı orqanizm süddə olan mürəkkəb karbohidrat - laktozanı parçalamaq üçün kifayət qədər ferment istehsal etmir. Simptomlar qarın ağrısı, ürəkbulanma, qarının köpməsi, meteorizm, ishal, qəbizlik, qusma, baş ağrısı, baş gicəllənmə, yaddaşın zəifləməsi və yorğunluqdan ibarətdir. Diaqnoz laborator şəkildə təsdiqlənir - bunun üçün xüsusi analiz mövcuddur. Simptomların qarşısını almaq üçün aşağı laktoza tərkibli məhsullardan istifadə etmək kifayətdir. Allergiyadan fərqli olaraq, laktoza dözümsüzlüyü keçmir və geriyədönməzdir.
İnək südünə allergiya varsa, keçi südünə də olacaq?
İnək südünə allergiyası olan xəstələrin əksəriyyəti keçi südünə reaksiya vermir. Lakin belə ehtimal istisna edilmir.
Süd allergiyası olduqda hansı məhsullar reaksiya yarada bilər?
Təbii süd və onun tərkibində olan bütün məhsullar, o cümlədən turşudulmuş süd məhsulları - kəsmik, xama, yoğurt, kefir, turşudulmuş süd, ayran, pendir, müxtəlif souslar, kərə yağı, çörək-bulka məmulatları, tortlar, piroqlar və bir çox başqa məhsullar.
Məqalədəki məlumatlar həkim müayinəsini əvəz etmir.
