ƏKS GÖSTƏRİŞLƏR VAR. MÜTƏXƏSSİSLƏ MƏSLƏHƏTLƏŞMƏK LAZIMDIR
RF-də ən çox satılan antihistamin preparat (pərakəndə satış həcminə görə) "Sistemli istifadə üçün antihistamin preparatlar" qrupunda, yanvar 2015 - may 2022 dövrü üçün IQVIA, Retail audit 01.2015-05.2022 məlumatlarına əsasən.
PubMed beynəlxalq bazasında xloropiraminin klinik istifadəsi ilə bağlı ilk məqalə 1962-ci ilə aiddir. FAGERBERG E, NOVIK A, SAHL R, STAHLE J. [Vazomotor rinitin yeni müalicəsi. Xloropiramin-imipramin ilə ikiqat kor test]. Praxis. 1962 May 31;51:567-71. Alman. PMID: 13891295.
PubMed beynəlxalq bazasında 87 məqalə və yerli eLibrary-də 35 məqalə (PubMed Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=chloropyramine ; Elibrary Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://www.elibrary.ru/query_results.asp).
09.01.2014-cü il tarixli Roshydromet-in 1 nömrəli əmri "Rusiya Antarktida ekspedisiyasının tərkibinə daxil olan şəxslərin pulsuz qida, geyim və dərman vasitələri ilə təmin edilmə normalarının təsdiqi haqqında"
14.04.2011-ci il tarixli RF Hökumətinin 270 nömrəli qərarı (06.03.2015-ci il redaksiyası) "Rusiya Federasiyası Daxili İşlər Nazirliyinin daxili qoşunlarının tibbi təyinatlı məmulatlar, dərman vasitələri və tibbi texnika ilə təmin edilməsi qaydası və normaları haqqında"
12.10.2019-cu il tarixli RF Hökumətinin 2406-r nömrəli sərəncamı (30.03.2022-ci il redaksiyası) Tibbi yardım göstərilməsi üçün zəruri olan həyati vacib və ən vacib dərman vasitələrinin siyahısının, həmçinin tibbi istifadə üçün dərman vasitələrinin siyahılarının və tibbi yardım üçün zəruri olan minimum dərman vasitələri çeşidinin təsdiqi haqqında>
Məqalədəki məlumat həkim məsləhətinin yerinə keçmir
Allergen nədir
Allergenlər — immun sisteminin patoloji reaksiyasına səbəb olan maddələrdir. Bu proses zamanı immunitet xüsusi molekullar — anticisimlər sintez edir və onların köməyi ilə allergenlərlə mübarizə aparır. Allergen orqanizmə hava ilə, dəri ilə təmasda, dərman və ya qida qəbulunda daxil ola bilər1.
Allergen necə təsir edir
Bəzi insanlarda orqanizm allergeni təhlükə kimi qəbul edir və immun sistem xüsusi molekullar — E sinifli immunqlobulinlər istehsal etməyə başlayır. Hər allergen növünə qarşı spesifik immunqlobulinlər yaranır və onlar allergik reaksiyanın gedişinə cavabdehdir. Sonra bu immunqlobulinlər immun sistemin xüsusi hüceyrələri — mast hüceyrələri ilə birləşir. Bu hüceyrələr burun və gözlərin selikli qişasında, bronxlarda və dəridə yerləşir. İmmunqlobulinlə mast hüceyrəsinin qarşılıqlı təsiri nəticəsində çoxlu histamin ifraz olunur və bu, allergiyanın əsas simptomlarına — asqırma, qaşınma, burun axıntısı, göz yaşarması — səbəb olur.
Bir insanda allergiyanın yaranması, digərində isə olmamasının səbəbi tam aydın deyil, lakin məlumdur ki, allergiya tez-tez bir ailədə bir neçə nəfərdə rast gəlinir.
Allergen növləri
Müxtəlif allergen növləri insan orqanizminə fərqli təsir göstərir. Məsələn, bəziləri əsasən tənəffüs simptomlarına, digərləri dəri səpgilərinə və ya həzm pozğunluğuna səbəb olur. Nadir hallarda allergiya həyati təhlükəli simptomlara gətirib çıxara bilər.
İnhalyasiya olunan allergenlər
İnhalyasiya olunan allergenlər — tənəffüs yolları ilə orqanizmə daxil olan maddələrdir. Məsələn, bitki tozcuqları. Bu allergen növünə reaksiya adətən burun (allergik rinit) və/və ya gözlərdə (allergik konjonktivit) simptomlarla özünü göstərir2.
Ən çox rast gəlinən inhalyasiya olunan allergenlər:
tozcuq
ev tozu akarları
heyvan mənşəli epidermal allergenlər
küf
İqlim dəyişiklikləri və qlobal istiləşmə tozcuq hissəciklərinin konsentrasiyasının artması və tozlanma mövsümünün uzanması ilə özünü göstərir.
Dəri allergenləri
Dəridə səpgilər — kontaktda allergiyanın tipik təzahürüdür. Bu reaksiya dəri allergen maddə ilə təmasda olduqda yaranır.
Bu qrup allergenlərin ən tipik nümayəndələri:
nikel
lateks
bitkilər
parfümeriya və kosmetika
dərman preparatları (dəriyə tətbiq olunduqda və ya dəriyə düşdükdə)
məişət kimyası
Qida allergenləri
Qida allergiyasının simptomları yüngüldən ağır, hətta ölümcül anafilaktik reaksiyalara qədər dəyişə bilər. Allergiya istənilən qidaya qarşı inkişaf edə bilər, lakin bəzi məhsullar daha tez-tez reaksiya yaradır.
Dərman allergenləri
Dərman preparatlarıdəri səpgiləri, asqırma, öskürək, boğulma, bəzən isə anafilaksiya yarada bilər. Qida kimi, allergiya istənilən dərman preparatına qarşı inkişaf edə bilər, lakin bəzi qruplar daha tez-tez allergiya yaradır:
penisillin və ona yaxın antibiotiklər
qeyri-steroid iltihab əleyhinə preparatlar (aspirin, ibuprofen və s.)
sulfoqrup tərkibli preparatlar (tez-tez sidik yolları, bronxit, göz infeksiyalarının müalicəsində istifadə olunur)
antikonvulsant preparatlar
kimyaterapevtik preparatlar
Allergenlərin yaratdığı simptomlar
Allergenin təsiri müxtəlif simptomlarla özünü göstərə bilər. Tozcuq və digər aeroallergenlər ən çox tənəffüs allergiyası simptomlarına səbəb olur, kontaktda olan allergenlər isə daha çox dəri səpgiləri ilə təzahür edir. Eyni zamanda, istənilən allergen istənilən simptomu yarada bilər.
Allergenlərin yaratdığı fəsadlar
Allergenlə uzunmüddətli təmas aşağıdakı fəsadlara səbəb ola bilər:
Bronxial astma— allergenlə təmasda tənəffüs yollarının geri dönən daralması ilə xarakterizə olunan xroniki ağciyər xəstəliyi. Məhz tənəffüs allergiyası bronxial astmanın formalaşmasında əsas amildir.
Ağır allergik reaksiyalar — uzunmüddətli allergiya tarixçəsi olan insanlarda və ya qəfil yarana bilər.
Xroniki infeksiyalar. Məsələn, xroniki sinusit allergiyalı insanlarda daha tez-tez rast gəlinir.
Allergiyanın diaqnostikası
Allergik maddələr allergoloq tərəfindən aparılan müayinə zamanı aşkar edilir. Allergenin müəyyən edilməsi üçün 2 üsul mövcuddur:
Dəri testləri — allergen ekstraktları dəriyə tətbiq edilir və üzərindən səthi dəri deşiyi aparılır. 20 dəqiqədən sonra dəri reaksiyası qiymətləndirilir. Qızartı və şişkinlik yaranan yerlərdə test müsbət sayılır.
Qan analizləri — konkret allergenə qarşı E sinifli spesifik immunqlobulinlərin mövcudluğunun yoxlanılması.
Allergenlərin yaratdığı reaksiyaların müalicəsi
Allergenə qarşı yaranan reaksiyaların müalicəsi üçün bir çox üsul mövcuddur. Ən vacibi allergenlə təmasdan qaçmaqdır. Lakin bu, həmişə mümkün olmur. Belə hallarda həkim tərəfindən təyin olunan medikamentoz terapiya üsullarına müraciət edilir:
Antihistamin preparatlar, məsələn Suprastin®. Həkim bu preparatı allergenə qarşı yaranan qəfil reaksiyaların — güclü qaşınma, burun və göz axıntısı, şişkinlik — aradan qaldırılması üçün tövsiyə edə bilər4.
Tabletlər yemək zamanı ağızdan qəbul edilir, çeynənmədən və kifayət qədər su ilə içilir.
Müalicə kursunun müddəti simptomlardan, xəstəliyin davametmə müddətindən və gedişindən asılıdır.
Ətraflı məlumatı tam istifadə təlimatında tapa bilərsiniz.
Yerli kortikosteroidlər (burun spreyləri, göz damcıları, kremlər və məlhəmlər, inhalerlər).
Sistemik steroidlər (tabletlər və inyeksiyalar)
Allergen-spesifik immunoterapiya. Bu müalicə üsulunun mahiyyəti müəyyən allergenlərə, məsələn, ev tozu akarları və bitki tozcuqlarına qarşı tolerantlığın formalaşdırılmasıdır. Bunun üçün orqanizmə az miqdarda allergen yeridilir və doza tədricən artırılır. Beləliklə, immun sistem sanki məşq edir və E sinifli immunqlobulinlərdən fərqli olan, allergenlərə qarşı davamlılığı təmin edən anticisimlər sintez edir.
Tez verilən suallar
Məndə hansı allergenə qarşı reaksiya ola biləcəyini necə bilə bilərəm?
Hazırda allergiyanın başlamasından əvvəl onu proqnozlaşdıran bir üsul yoxdur. Müayinə zamanı spesifik immunqlobulinlər (IgE) və ya müsbət dəri testləri aşkar edilərsə, bu təsadüfi tapıntı sayılır. Sonradan bu maddələrə qarşı allergiya inkişaf etməyə də bilər.
Niyə allergenlər siniflərə bölünür?
Bu, rahatlıq və eyni tip müalicə yanaşması üçün edilir.
Allergen insan orqanizmində nə qədər qalır?
Bu, allergenin növündən asılıdır. İnhalyasiya yolu ilə daxil olan allergen uzun müddət və ya daimi olaraq orqanizmdə qala bilər. Digər hallarda, allergenlə təmas kəsildikdə, o, tez bir zamanda orqanizmdən çıxarılır, lakin bu, simptomların tez keçəcəyinə zəmanət vermir.
Bütün allergen növlərinə test necə adlanır?
Bu test allergochip adlanır.
Allergenlərin təsirindən özümü necə qoruya bilərəm?
Təəssüf ki, allergenlərdən tam qorunmaq mümkün deyil. Lakin reaksiya verdiyiniz maddəni bilirsinizsə, allergenlərin təsirini minimuma endirə bilərsiniz. Qida allergiyasında qəbul etdiyiniz qidanın tərkibini diqqətlə izləmək, məhsulun etiket və markalanmasına diqqət yetirmək vacibdir.
Məişət allergiyasında hipoallergen həyat qaydalarına riayət etmək lazımdır. Tozcuq allergiyasında — çiçəklənmə mövsümündə çölə çıxmağı minimuma endirmək. Həmçinin allergen-spesifik immunoterapiya kurslarını mütəmadi keçmək çox vacibdir.
Məqalədəki məlumat həkim məsləhətinin yerinə keçmir.
