ƏKS GÖSTƏRİŞLƏR VAR. MÜTƏXƏSSİSLƏ MƏSLƏHƏTLƏŞMƏK LAZIMDIR
RF-də ən çox satılan antihistamin preparat (pərakəndə satış həcminə görə) "Sistemli istifadə üçün antihistamin preparatlar" qrupunda, yanvar 2015 - may 2022 dövrü üçün IQVIA, Retail audit 01.2015-05.2022 məlumatlarına əsasən.
PubMed beynəlxalq bazasında xloropiraminin klinik istifadəsi ilə bağlı ilk məqalə 1962-ci ilə aiddir. FAGERBERG E, NOVIK A, SAHL R, STAHLE J. [Vazomotor rinitin yeni müalicəsi. Xloropiramin-imipramin ilə ikiqat kor test]. Praxis. 1962 May 31;51:567-71. Alman. PMID: 13891295.
PubMed beynəlxalq bazasında 87 məqalə və yerli eLibrary-də 35 məqalə (PubMed Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=chloropyramine ; Elibrary Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://www.elibrary.ru/query_results.asp).
09.01.2014-cü il tarixli Roshydromet-in 1 nömrəli əmri "Rusiya Antarktida ekspedisiyasının tərkibinə daxil olan şəxslərin pulsuz qida, geyim və dərman vasitələri ilə təmin edilmə normalarının təsdiqi haqqında"
14.04.2011-ci il tarixli RF Hökumətinin 270 nömrəli qərarı (06.03.2015-ci il redaksiyası) "Rusiya Federasiyası Daxili İşlər Nazirliyinin daxili qoşunlarının tibbi təyinatlı məmulatlar, dərman vasitələri və tibbi texnika ilə təmin edilməsi qaydası və normaları haqqında"
12.10.2019-cu il tarixli RF Hökumətinin 2406-r nömrəli sərəncamı (30.03.2022-ci il redaksiyası) Tibbi yardım göstərilməsi üçün zəruri olan həyati vacib və ən vacib dərman vasitələrinin siyahısının, həmçinin tibbi istifadə üçün dərman vasitələrinin siyahılarının və tibbi yardım üçün zəruri olan minimum dərman vasitələri çeşidinin təsdiqi haqqında>
Məqalədəki məlumatlar həkim məsləhətini əvəz etmir
Qoz-fındıq növləri hansılardır
Qoz-fındıqlara aiddir:
fındıq, badam, keşyu
qoz, şam fıstığı, kokos, braziliya qozu
makadamiya, pekan, püstə
Yerfıstığı əslində paxlalı bitkidir, lakin ənənəvi olaraq qoz-fındıq kateqoriyasına aid edilir.
Kimdə qoz-fındıq allergiyası yarana bilər
Qoz-fındıq və yerfıstığına allergiya ən çox digər allergiya növləri olan insanlarda rast gəlinir: pollinoz (mövsümi allergiya və ya ot qızdırması), bronxial astma, atopik dermatit.
Qoz-fındıq allergiyası olan uşaqlarda həmçinin tez-tez başqa qida allergiyaları da olur, məsələn, süd, yumurta, dəniz məhsullarına2.
Qoz-fındıq allergiyasının əlamətləri və simptomları
Adətən yerfıstığı və qoz-fındıq allergiyası yüngül və orta ağır simptomlarla təzahür edir. Lakin bəzi hallarda onlar ağır allergik reaksiyalara (anafilaksiyaya) səbəb ola bilər.
Qoz-fındıq və yerfıstığı allergiyasının yüngül və orta ağır formaları
Allergik reaksiya aşağıdakı simptomlardan bir və ya bir neçəsini əhatə edə bilər, bu simptomlar növbə ilə və ya eyni vaxtda baş verə bilər:
Övrə - dəridə ağcaqanad sancmasına bənzər qırmızı, şişkin səpgilər
Digər dəri səpgiləri (müxtəlif intensivlikdə qızartılar və dəri qaşınması)
Ağızda və ya ağız ətrafında gizilti
Qarın ağrısı, ürəkbulanma, qusma və/və ya duru nəcis
Yerfıstığı və qoz-fındıq qəbulundan sonra yaranan ilk reaksiyadan sonra allerqoloqa müraciət etmək lazımdır. Qəbul zamanı həkim diaqnostika aparacaq və allergik reaksiyanın olmasını təsdiqləyəcək, daha sonra reaksiya təkrarlanarsa necə hərəkət etmək barədə tövsiyələr verəcək.
Ağır allergik reaksiyalar (anafilaksiya)
Anafilaksiya – allergik reaksiyanın ən ağır formasıdır, potensial olaraq insan həyatı üçün təhlükəlidir, bu zaman tənəffüs və/və ya ürək-damar sistemləri prosesə cəlb oluna bilər. Aşağıda sadalanan simptomlardan hər hansı biri anafilaktik reaksiyanın mövcudluğunu göstərir:
Bu simptomlardan ən azı biri varsa, təcili tibbi yardım çağırmaq lazımdır.
Qoz-fındıq allergiyasının diaqnostikası
Qoz-fındıq və/və ya yerfıstığına allergiya şübhəsi olduqda həkim allergik reaksiyanın səbəbini dəqiqləşdirmək üçün bir sıra suallar verəcək. Məsələn, yəqin ki, simptomlar yaranmazdan əvvəl qəbul edilmiş qidalar haqqında sual veriləcək. Həmçinin aşağıdakıları da dəqiqləşdirmək lazımdır:
hansı dərmanlar qəbul edilib
şəxs nə ilə təmasda olub
həşərat sancmaları olubmu
Bütün bunları simptomları yarada biləcək digər xəstəlikləri və allergenləri istisna etmək üçün aydınlaşdırmaq lazımdır. Diaqnozun daha dəqiq verifikasiyası üçün E sinif allergenspesifik immunoqlobulinlərə qan analizi aparmaq olar ki, bunun vasitəsilə hansı konkret qoz-fındıqlara allergik reaksiya yarandığını dəqiqləşdirirlər2.
Qoz-fındıq və/və ya yerfıstığına allergik reaksiya müəyyən edildikdən sonra həkim onun təkrar yaranması halı üçün müalicə planı tərtib edəcək.
Yadda saxlamaq lazımdır ki, anafilaksiyaya şübhə olduğu halda həmişə dərhal təcili tibbi yardım çağırmaq lazımdır, çünki belə reaksiya bir neçə dəqiqə ərzində inkişaf edə və həyat üçün təhlükə yarada bilər.
Qoz-fındıqlardan yaranan qida allergiyasının kəskin simptomlarının azaldılması üçün antihistamin preparatlar istifadə olunur. Məsələn, Suprastin® 25 mq (1 tablet) aşağıdakı dozalarda qəbul edilir: 3-6 yaş arası uşaqlara - gündə iki dəfə ½ tablet, 6-14 yaş arası uşaqlara - gündə 2-3 dəfə ½ tablet, 14 yaşdan yuxarı və böyüklərə - gündə 3-4 dəfə 1 tablet (75-100 mq gündə)4.
Tabletlər yemək zamanı daxilə qəbul edilir, çeynəmədən və kifayət qədər su ilə içilir.
Müalicə kursunun müddəti simptomlardan, xəstəliyin müddəti və gedişindən asılıdır.
Ətraflı məlumatı tam istifadə təlimatında görə bilərsiniz.
Qoz-fındıq allergiyasının aradan qaldırılması üçün digər preparatlara antihistamin və qlükokortikosteroid komponentli məlhəmlər və kremlər, burun spreyi və göz damcıları daxildir. Astma simptomları zamanı inhalyatorlar təyin edilir. Bəzi hallarda isə sistemli (tablet və/və ya inyeksiya) qlükokortikosteroidlərin istifadəsi mümkündür5, lakin belə təyinatları yalnız müalicə həkimi edə bilər.
Qoz-fındıq allergiyasının profilaktikası
Qoz-fındıq və yerfıstığı allergiyasının profilaktikası və müalicəsinin ən yaxşı variantı onların qida rasionundan istənilən formada çıxarılmasıdır. Həmişə nəzərə almaq lazımdır ki, qoz-fındıq və yerfıstığı bir çox hazır yeməklərin tərkibində ola bilər, bu zaman hətta onların az miqdarda olması bəzən allergik reaksiyanın inkişafına səbəb olur.
Qoz-fındıq/yerfıstığı allergiyası olduqda uşağa kənar adamların təklif etdiyi heç bir qidanı yeməməyi öyrətmək çox vacibdir, çünki onlar allergik reaksiyanın olması barədə məlumatlı olmaya bilərlər. Qoz-fındıq və yerfıstığına allergiyası olan insanlar həkim-allerqoloqla məsləhətləşmədən qoz-fındığın hər hansı yeni növlərini müstəqil şəkildə sınamamalıdırlar. Ən ağıllı yol yeni məhsulları birbaşa həkimin qəbulunda sınamaqdır. Bu zaman əvvəllər reaksiya yaratmayan qoz-fındıqları qida rasionunda istifadə etmək olar5.
Qaydalara əsasən tərkibində hətta qoz-fındıq izləri ola bilən istənilən məhsul müvafiq qaydada markalanmalıdır: qablaşdırmada məhsulun tərkibində qoz-fındıq və ya onların izləri ola biləcəyi göstərilir.
Rafinə edilmiş qoz-fındıq yağları (soyuq sıxma olmayan) allergiyası olan uşaqlarda daha təhlükəsiz olduğunu göstərmişdir. Bununla belə yağın kifayət qədər rafinə edildiyinə və bütün qoz-fındıq zülalı izlərinin ondan təmizləndiyinə zəmanət vermək çətindir. Ümumilikdə (tam rahatlıq üçün) belə yağlardan da çəkinmək lazımdır, xüsusilə ağır allergik reaksiya halları olduqda5.
Hansı qida məhsullarının tərkibində qoz-fındıq ola bilər
Aşağıda yerfıstığı və digər qoz-fındıqların mənbəyi ola bilən məhsullar sadalanıb:
Tort və pirojna kimi un məmulatları
Biskvit və peçenyelər
Piroqlar və pudinqlər
Şokolad və şokolad pastaları
Karri pastası
Souslar
Quru meyvələr və quru meyvə qarışıqları
Ətirli qəhvə siropları
Dondurma
Marsipan
Taxıl batonçikləri və müsli batonçikləri
Təbii aromatizatorlar
Nuqa, paxlava və digər şərq şirniyyatları
Pesto sousu
Restoran yeməkləri, xüsusilə Asiya, Afrika və Hindistan mətbəxi restoranlarında
Xoşagəlməz və gözlənilməz reaksiyalardan qaçmaq üçün həmişə məhsulların, sousların və salat souslarının dəqiq tərkibini dəqiqləşdirmək lazımdır.
Qoz-fındıq allergiyası zamanı nəyə diqqət yetirmək lazımdır
Bəzən qoz-fındıq hissəcikləri və ya qoz-fındıq yağları insanın təmasda olduğu məhsullarda istifadə olunur. Heyvan və quşlar üçün yemlərdən, kosmetikadan, masaj yağlarından çəkinmək lazımdır.
Uşaqda yerfıstığı və qoz-fındıq allergiyası varsa, uşaq bağçası və ya məktəb personalını uşaqda belə allergiyanın olduğu barədə xəbərdar etmək lazımdır. Uşağın özü isə yoxlanılmamış qidaları yeməməyi və başqa adamların qonaqlığını qəbul etməməyi öyrənməlidir5.
Qoz-fındıq allergiyası zamanı həmişə yadda saxlanılmalı olanlar:
Qoz-fındıq və yerfıstığına allergiya kifayət qədər geniş yayılmış problemdir və istənilən yaşda başlaya bilər.
Simptomlar həm yüngül, həm də ağır ola bilər.
Anafilaktik reaksiyalar həyat üçün təhlükəlidir və onların inkişafına ən kiçik şübhə olduqda təcili tibbi yardım çağırmaq lazımdır.
Həmişə məhsulların etiketlərini yoxlamaq, ictimai iaşə yerlərində məhsul və ya yemək/sousda qoz-fındıq olması barədə məlumatı dəqiqləşdirmək lazımdır.
Uşağa heç vaxt ona məlum olmayan məhsulları yeməməyi öyrətmək çox vacibdir.
