ƏKS GÖSTƏRİŞLƏR VAR. MÜTƏXƏSSİSLƏ MƏSLƏHƏTLƏŞMƏK LAZIMDIR
RF-də ən çox satılan antihistamin preparat (pərakəndə satış həcminə görə) "Sistemli istifadə üçün antihistamin preparatlar" qrupunda, yanvar 2015 - may 2022 dövrü üçün IQVIA, Retail audit 01.2015-05.2022 məlumatlarına əsasən.
PubMed beynəlxalq bazasında xloropiraminin klinik istifadəsi ilə bağlı ilk məqalə 1962-ci ilə aiddir. FAGERBERG E, NOVIK A, SAHL R, STAHLE J. [Vazomotor rinitin yeni müalicəsi. Xloropiramin-imipramin ilə ikiqat kor test]. Praxis. 1962 May 31;51:567-71. Alman. PMID: 13891295.
PubMed beynəlxalq bazasında 87 məqalə və yerli eLibrary-də 35 məqalə (PubMed Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=chloropyramine ; Elibrary Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://www.elibrary.ru/query_results.asp).
09.01.2014-cü il tarixli Roshydromet-in 1 nömrəli əmri "Rusiya Antarktida ekspedisiyasının tərkibinə daxil olan şəxslərin pulsuz qida, geyim və dərman vasitələri ilə təmin edilmə normalarının təsdiqi haqqında"
14.04.2011-ci il tarixli RF Hökumətinin 270 nömrəli qərarı (06.03.2015-ci il redaksiyası) "Rusiya Federasiyası Daxili İşlər Nazirliyinin daxili qoşunlarının tibbi təyinatlı məmulatlar, dərman vasitələri və tibbi texnika ilə təmin edilməsi qaydası və normaları haqqında"
12.10.2019-cu il tarixli RF Hökumətinin 2406-r nömrəli sərəncamı (30.03.2022-ci il redaksiyası) Tibbi yardım göstərilməsi üçün zəruri olan həyati vacib və ən vacib dərman vasitələrinin siyahısının, həmçinin tibbi istifadə üçün dərman vasitələrinin siyahılarının və tibbi yardım üçün zəruri olan minimum dərman vasitələri çeşidinin təsdiqi haqqında>
İmmun sistem normal halda toza qarşı reaksiya vermir, lakin bəzi hallarda antitellər və ya immunoqlobulinlər adlanan xüsusi zülallar istehsal etməyə başlayır. Bu maddələr orqanizmdə sonrakı reaksiyalar zəncirinin yaranmasına səbəb olur ki, bunun da nəticəsində allergiya simptomları meydana çıxır. Allergenlə uzunmüddətli təmas öz növbəsində bronxial astmanın inkişafı ilə əlaqəli olan xroniki iltihablanmaya gətirib çıxarır.
Allergik reaksiyalar haqqında qısa videoya baxın:
Videodan allergik reaksiyaların yaranma mexanizmi, onların növləri və simptomları, həmçinin allergiya təzahürlərinin qəfil azaldılması yolları haqqında öyrənəcəksiniz.
Toz allergiyasının yaranma səbəbləri
Toz allergiyası əsasən ev tozu gənələri tərəfindən yaradılır – onlar tozda yaşayan mikroskopik orqanizmlərdir. Onları adi gözlə görmək mümkün deyil, o qədər kiçikdirlər.
Bu kiçik həşəratlar otda yaşayan hörümçəklərin və gənələrin qohumlarıdır. Lakin bu orqanizmlər xalçalarda, yataq dəstlərində, yumşaq mebeldə yaşayırlar – orada onlar üçün ideal, rahat mühit var. Həmçinin ev tozunda, gənələrdən başqa, ev heyvanları varsa, heyvan allergenləri də ola bilər.
Allergiya həm də bitki tozcuqları olan küçə tozuna qarşı ola bilər1.
Toz allergiyasının simptomları
Ev tozuna qarşı allergiya həm yüngül, həm də kəskin təzahürlərə malik ola bilər. Birinci halda simptomlar dövri olaraq yaranır və bir qayda olaraq, zəif gedişli xroniki allergik iltihabla bağlıdır.
Belə allergiya təzahürləri adətən asanlıqla aradan qaldırılır və ya öz-özünə keçir.
İkinci halda isə simptomlar daimi narahat edir, hər gün, irəliləyərək və artaraq özünü aşağıdakı kimi göstərir:
döş qəfəsində ağırlıq, ağrı, sıxılma
uzaqdan eşidilən xırıltılar, nəfəs verərkən döş qəfəsində fit səsləri
hava çatışmazlığı, təngnəfəslik, öskürək səbəbindən yata bilməmək2
üz nahiyəsində şişkinlik və ağrı
xroniki dəri xəstəliklərinin kəskinləşməsi (ekzema, atopik dermatit)
Allergiyanın ağır təzahürlərinin yaranması - mütəxəssisə müraciət etmək üçün səbəbdir!
Ev tozuna allergiya risk faktorları
Toz allergiyasının yaranma riski aşağıdakı hallarda artır:
ailədə allergik xəstəliklərin tarixçəsi varsa
xüsusilə uşaqlıq dövründə toz konsentrasiyası yüksək olan yerlərdə uzun müddət qalma halları olubsa (məsələn, köhnə kənd evlərində, çoxlu köhnə xalça və yumşaq mebeli olan mənzillərdə yaşamaq)
Həmçinin yaşın da risk faktoru olduğu qeyd edilir – toz allergiyası daha çox gənclərdə inkişaf edir2.
Toz allergiyasının mümkün fəsadları
Məişət allergiyasının uzunmüddətli gedişatı bəzi fəsadlara səbəb ola bilər.
Sinusit
Burun və əlavə ciblərin selikli qişasının uzunmüddətli şişməsi seliyin axmasının pozulmasına və tənəffüs yollarının obstruksiyasına səbəb olur ki, bu da öz növbəsində sinusitə gətirib çıxara bilər.
Astma
Astma və toz allergiyası olan xəstələr adətən simptomların nəzarət altına alınmasında çətinlik çəkirlər. Məsələn, toz allergiyası səbəbindən xroniki riniti olan insanlar daha sonra bronxial astmanın təzahürlərindən daha çox əziyyət çəkirlər3.
Toz allergiyasının diaqnostikası
Ev tozuna allergiya diaqnostikası ilk növbədə xəstənin diqqətli sorğusuna əsaslanır ki, bu zaman da insanın yaşadığı yerin xüsusiyyətləri (xalçalar, yumşaq mebel) müəyyənləşdirilir.
Əgər söhbət zamanı allergiya simptomlarının evdə olarkən və ya gecə vaxtı (yataqda), yaxud təmizlik zamanı gücləndiyi məlum olursa, diaqnoz ehtimal olunur.
Evdə heyvanlar yaşayırsa, xüsusilə də onlar insanın yatağında yatırsa, diaqnozun qoyulması çətinləşə bilər.
Prik-testlər
Diaqnozu dəqiqləşdirmək üçün allerji testi - dəri prik-testləri aparıla bilər. Bu müayinə zamanı qolun ön hissəsinin dərisinə allergen ekstraktları damcıları, həmçinin mənfi nəzarət üçün fizioloji məhlul və allergiyanın mediatoru (histamin) - müsbət test-nəzarət damcıları qoyulur. Sonra damcılar içindən dərinin səthi qatının nöqtəvi deşilməsi aparılır. 20 dəqiqədən sonra dəri reaksiyası qiymətləndirilir. Əgər ev tozu gənələrinin ekstraktı olan damcının yerində qızartı, qabar əmələ gəlibsə və subyektiv olaraq insan qaşınma hiss edirsə, ev tozuna allergiya diaqnozu təsdiqlənir.
Qan analizi
Bəzi xəstələrə dərinin vəziyyətinə və ya testin nəticəsinə təsir edə bilən bir sıra dərmanların (antihistaminlər, steroid preparatlar, antidepressantlar, leykotrien inhibitorları, yuxu dərmanları və digər psixotrop preparatlar) qəbulu səbəbindən dəri testinin aparılması əks göstərişdir. Belə hallarda xəstədə konkret allergenlərə qarşı allergenspesifik anticismlərin olmasını müəyyən etmək üçün qan müayinəsi aparılır4.
Toz allergiyasının müalicəsi
Hipoallergenik məişət
Müalicə ilk növbədə "hipoallergenik məişət" adlanan vəziyyətin yaradılmasını əhatə edir:
allergenlərin kənara keçməsini bloklayan döşək və yastıqlar üçün hipoallergenik üzlüklərdən istifadə
həftədə ən azı 2 dəfə nəm təmizlik və HEPA-filtrli tozsoran ilə quru təmizlik aparılması
hava təmizləyici filtrlər (HEPA-filtrlər) quraşdırılması
yastıq, yorğan, yumşaq mebel, yastıq və döşək üzlüklərinin həftəlik olaraq ən azı 60°C temperaturda isti buxarla işlənməsi, bu temperaturda ev tozu gənələri məhv olur. Həmçinin əşyaların 24 saat ərzində dondurulması da gənələri öldürə bilər
kitab və digər "toz toplayan" əşyaların bağlı şkaflarda saxlanması
evdə xalça və digər oxşar örtüklərin olmaması
otaqda gənələrin çoxalmasına şərait yaratmayan aşağı rütubətin (50 dərəcədən aşağı) saxlanması
yumşaq oyuncaqların sayının minimuma endirilməsi və onların müntəzəm yuyulması
Bütün bu tədbirlər otağı allergenlərdən tamamilə təmizləyə bilməz, lakin yüngül simptomlarda remissiyaya nail olmaq üçün bu kifayət edir. Əgər bu baş vermirsə, dərman terapiyasına başlamaq lazımdır5.
Toz allergiyasının dərman müalicəsi
Antihistamin preparatlar allergik reaksiyanın əsas "təhrikçisi" olan histaminin təsirini azaldır. Suprastin® preparatı həm böyüklərdə, həm də uşaqlarda toz allergiyasının kəskin və qəfil simptomlarını aradan qaldırmağa kömək edir
Tabletlər yemək zamanı daxilə qəbul edilir, çeynəmədən kifayət qədər su ilə içilir.
Müalicə kursunun müddəti simptomlardan, xəstəliyin müddəti və gedişatından asılıdır.
Ətraflı məlumat üçün tam istifadə təlimatına baxın.
Bu preparat göz yaşarması, qaşınma, burun axıntısı, asqırma kimi simptomlarda tövsiyə edilir.
Uzunmüddətli rinit və ya konyunktivit zamanı həkim bu xəstəliklərin xroniki formalarının müalicəsi üçün nəzərdə tutulmuş ikinci nəsil antihistamin preparatları ilə müvafiq terapiya təyin edəcək.
Kortikosteroidlər burun spreyi şəklində təyin edilə bilər və iltihabəleyhinə təsir göstərir.
Leykotrien blokatorları tənəffüs yollarının selikli qişasında müəyyən iltihab molekullarının təsirini bloklayır və bununla da həm allergik rinitin, həm də bronxial astmanın simptomlarını nəzarətdə saxlayır.
İnhalyasion qlükokortikosteroidlər bronxgenişləndirici preparatlarla kombinasiyada bronxial astma zamanı istifadə edilə bilər.
Adətən respirator infeksiya səbəbindən yaranan burun tutulması zamanı istifadə edilən yerli damardaraldıcı burun spreyləri xroniki allergik rinit zamanı istifadə edilməməlidir, çünki bu preparatların uzunmüddətli istifadəsi ciddi yan təsirlərin inkişafına səbəb olur!
Əgər toz allergiyası bronxial astması olan xəstəni narahat edirsə, həkim inhalyasion kokortikosteroidləri bronxgenişləndirici preparatlar və ya leykotrien reseptorlarının blokatorları ilə kombinasiyada təyin edə bilər.
Allergiya nədir — qısa videoya baxın:
Videodan allergiyanın nə olduğunu, niyə yarandığını, necə təzahür etdiyini və allergik reaksiyaların müalicəsi üçün hansı preparatların istifadə edildiyini öyrənəcəksiniz.
Populyar suallar
Toz allergiyasını digər allergiya növlərindən necə fərqləndirmək olar?
Toz allergiyasının simptomları inhalyasion allergenlər, məsələn tozcuq və ya heyvan allergenləri tərəfindən törədilən simptomlardan heç nə ilə fərqlənmir. Və əgər tozcuq allergiyasında kəskinləşmələrin mövsümiliyi aydın ifadə olunubsa (mövsümdən kənar özünü hiss etmə pozulmur), heyvan allergiyasında ev heyvanı sizinlə bir evdə yaşayırsa, simptomlar toz allergiyasında olduğu kimi, il boyu davam edəcək. Belə vəziyyətdə allergiya simptomlarını nəyin yaratdığını müəyyən etmək üçün həkim-allerqoloqa müraciət etmək və allergiya müayinəsindən keçmək lazımdır.
Toz allergiyasını həmişəlik müalicə etmək olarmı?
Xeyr, toz allergiyasını həmişəlik müalicə etmək mümkün deyil. Lakin immunoterapiya vasitəsilə xəstəliyi uzunmüddətli remissiyaya salmaq olar.
Toz allergiyası təhlükəlidirmi?
Toz allergiyasının əsas təhlükəsi allergenlə daimi təmasla əlaqəli olan xəstəliyin davamlı inkişafındadır. Allergik rinitdən başlayaraq, müalicəsiz xəstəlik inkişaf edir və tez-tez bronxial astmaya keçir. Həmçinin burunun uzunmüddətli tutulması zamanı xəstəlik sinusit – burun əlavə ciblərinin iltihabı ilə ağırlaşa bilər.
Toz allergiyası qazanıla bilərmi?
Bu sualın formuləsi ümumiyyətlə düzgün deyil. Allergik xəstəliklər anadangəlmə və qazanılmış olmaqla bölünmür. Müasir anlayışlara görə, bütün allergiya irsiyyət meylliliyi olan xəstəlikdir və həm daxili səbəblərin, həm də ətraf mühit amillərinin təsiri altında insanın həyatının istənilən dövründə inkişaf edə bilər.
Toza qarşı reaksiyaya davamlılıq qazanmaq olarmı?
Toz allergenlərinə qarşı davamlılıq qazanmağa, toz allergiyasının simptomlarını azaltmağa və ya tamamilə aradan qaldırmağa, həmçinin ən əsası, ağırlaşmaların inkişafına profilaktik təsir göstərməyə imkan verən əsas metod allergenspesifik immunoterapiyadır (ASİT).
