Saç boyası, permanent makiyaj və döymə boyalarına allergiya
Saç boyalarındakı kimyəvi birləşmələr bəzi insanlarda allergik reaksiyalar, ən çox kontakt dermatit formasında (dəri qaşınması, qızarma və soyulma) yarada bilər.
ƏKS GÖSTƏRİŞLƏR VAR. MÜTƏXƏSSİSLƏ MƏSLƏHƏTLƏŞMƏK LAZIMDIR
RF-də ən çox satılan antihistamin preparat (pərakəndə satış həcminə görə) "Sistemli istifadə üçün antihistamin preparatlar" qrupunda, yanvar 2015 - may 2022 dövrü üçün IQVIA, Retail audit 01.2015-05.2022 məlumatlarına əsasən.
PubMed beynəlxalq bazasında xloropiraminin klinik istifadəsi ilə bağlı ilk məqalə 1962-ci ilə aiddir. FAGERBERG E, NOVIK A, SAHL R, STAHLE J. [Vazomotor rinitin yeni müalicəsi. Xloropiramin-imipramin ilə ikiqat kor test]. Praxis. 1962 May 31;51:567-71. Alman. PMID: 13891295.
PubMed beynəlxalq bazasında 87 məqalə və yerli eLibrary-də 35 məqalə (PubMed Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=chloropyramine ; Elibrary Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://www.elibrary.ru/query_results.asp).
09.01.2014-cü il tarixli Roshydromet-in 1 nömrəli əmri "Rusiya Antarktida ekspedisiyasının tərkibinə daxil olan şəxslərin pulsuz qida, geyim və dərman vasitələri ilə təmin edilmə normalarının təsdiqi haqqında"
14.04.2011-ci il tarixli RF Hökumətinin 270 nömrəli qərarı (06.03.2015-ci il redaksiyası) "Rusiya Federasiyası Daxili İşlər Nazirliyinin daxili qoşunlarının tibbi təyinatlı məmulatlar, dərman vasitələri və tibbi texnika ilə təmin edilməsi qaydası və normaları haqqında"
12.10.2019-cu il tarixli RF Hökumətinin 2406-r nömrəli sərəncamı (30.03.2022-ci il redaksiyası) Tibbi yardım göstərilməsi üçün zəruri olan həyati vacib və ən vacib dərman vasitələrinin siyahısının, həmçinin tibbi istifadə üçün dərman vasitələrinin siyahılarının və tibbi yardım üçün zəruri olan minimum dərman vasitələri çeşidinin təsdiqi haqqında>
Məqalədəki məlumatlar həkim məsləhətini əvəz etmir
Saç boyasına qarşı allergiya simptomları
Saç boyası ilə əlaqəli kontakt dermatitin təzahürlərinə üzdə, göz qapaqlarında, qulaqlarda və boyunda qızartı, qaşınma və səpgi daxildir. Baş dərisinin tüklü hissəsində səpgi daha az rast gəlinir, çünki dəri orada daha qalındır, lakin sancma, yanma hissi və dərinin yayılmış qızartısı ola bilər.
Saç boyasına qarşı allergik reaksiya adətən boyamadan 2-3 gün sonra başlayır və bir neçə gündən bir neçə həftəyə qədər davam edir. Çox nadir hallarda saç boyalarındakı kimyəvi maddələr potensial həyati təhlükəli reaksiya - anafilaksiya yarada bilər. Bu hallarda reaksiya daha tez (bir neçə dəqiqə ərzində) baş verir və simptomlar aşağıdakıları əhatə edir1,2:
Bu simptomlardan ən azı biri varsa, təcili tibbi yardım çağırmaq lazımdır.
Vaxtında tibbi yardım olmadıqda anafilaksiya koma, şok, ürək və/və ya ağciyər çatışmazlığı və hətta ölümə səbəb ola bilər.
Boya allergiyasının yaranma səbəbləri
Saç boyasına qarşı allergik reaksiya dəriyə çəkilərkən boyanın tərkibindəki kimyəvi birləşmələrə immun sistemin reaksiya verməsi zamanı baş verir. Allergen immun sistemin müəyyən hüceyrələri ilə qarşılıqlı təsirdə olur ki, bu da orqanizmin təhlükəli hesab etdiyi maddəni aradan qaldırmağa yönəlmiş lokal iltihabi reaksiyanın yaranmasına səbəb olur2,3.
Bəzi insanlarda daha ciddi allergik reaksiyalar ola bilər. Belə hallarda allergenə təmas cavabında immun sistem E sinif immunoqlobulinlər istehsal edir ki, bunlar da qan dövranında sirkulyasiya etməyə başlayır və xüsusi qan hüceyrələri (tosqun hüceyrələr) ilə birləşərək, sonunculardan allergik reaksiyaların əsas günahkarı olan histamin adlı maddənin atılmasını provokasiya edir3.
Hansı boya komponentləri daha çox allergiyanı provokasiya edir
Saç boyalarında olan və ən çox allergik reaksiyalara səbəb olan kimyəvi maddə parafenilendiamin (PFD) adlanır. PFD daimi saç boyalarının 2/3-dən çoxunda aşkar edilir və həm saç gövdəsinə daxil ola, həm də dəridəki zülallarla birləşə bilər4,5.
Saç boyalarında aşkar edilən digər potensial allergenlərə boyalara qəhvəyi çalar verən kobalt, həmçinin soyuq açıq çalarlar yaratmaq üçün istifadə olunan qliseril tioqlikolat daxildir3.
Saç boyası kimi, daimi makiyaj və döymə boyaları da allergik reaksiya yarada bilər.
Daimi makiyaj və döymə boyasına qarşı allergiya
Daimi makiyaj prosesində mikroiynələr vasitəsilə dəri altına piqment vurulur.
Daimi göz layneri oxşar kosmetik proseduralar arasında ən geniş yayılmışdır, ikinci yerdə qaş və dodaqların döyməsi gəlir1.
Daimi makiyaj boyalarındakı piqmentə qarşı allergik reaksiyalar nadir hallarda rast gəlinir, lakin çətinlik ondan ibarətdir ki, onları vurulduqdan sonra çıxarmaq olduqca çətindir. Allergik reaksiya vurulduqdan aylar sonra belə yarana bilər. Müəyyən edilib ki, dəmir oksidi kimi piqment allergik reaksiyaların inkişafı baxımından daha təhlükəsizdir. Bununla belə üzvi, təbii, bitki piqmentləri bu baxımdan daha təhlükəlidir.1
Döymələrə gəldikdə isə, boyaya qarşı allergik reaksiyalar prosedurun ən çox rast gəlinən yan təsirlərindəndir. Ən çox allergik reaksiya qırmızı piqmentə qarşı baş verir. Boyaya qarşı allergiya zamanı döymənin vurulduğu yerdə qızartı, səpgi, qabarlar və dəri qaşınması əmələ gəlir.
Simptomlar həm döymənin ilk vurulmasından bir neçə gün sonra, həm də bir neçə ildən sonra yarana bilər1.
Saç boyası, daimi makiyaj və döymə boyasına qarşı allergiya necə diaqnoz edilir
Saç boyasına qarşı allergiyanın diaqnostikası üçün patç-testlər aparılır. Bu müayinə zamanı ehtimal olunan allergen dəriyə çəkilir, üstündən xüsusi hipoallergenik plasır yapışdırılır ki, bu da 48 saatdan sonra çıxarılır. Yekun interpretasiya vasitə çəkildikdən 4 gün sonra aparılır - həkim testin aparıldığı yerdə dərinin vəziyyətini qiymətləndirir. Kiçik qırmızı qabarıqların və ya suluqların əmələ gəlməsi testin müsbət olduğunu göstərir. Plastırın çıxarıldığı gün dəridə əmələ gələn qızartı sahəsi testin yekun qiymətləndirmə gününə qədər tam keçə bilər. Bu halda test müsbət hesab edilmir və reaksiya adi qıcıqlanma kimi qiymətləndirilir1,3.
Saç boyası, döymə və daimi makiyaj boyasına qarşı allergiyanın təzahürlərinin müalicəsi
Bu allergiya növündə aparıcı təzahürlər dəri qaşınması və səpgi, yəni allergodermatzın təzahürləri olduğu üçün, əsas məqsəd məhz qaşınmanın aradan qaldırılmasıdır, çünki qaşıma əlavə problemlərə, məsələn, infeksiyalaşmaya səbəb ola bilər.
Kontakt dermatitin simptomlarını azaltmaq məqsədilə antihistamin preparatı, məsələn Suprastin® qəbul etmək olar. Dərman histamin reseptorlarını blokada edir ki, bunun sayəsində təcili tip reaksiyaların qarşısı alınır, onların gedişi yüngülləşir. Preparat təlimata uyğun olaraq aşağıdakı dozalarda 25 mq (1 tablet) qəbul edilir: 3-6 yaş arası uşaqlara - gündə iki dəfə ½ tablet, 6-14 yaş arası uşaqlara - gündə 2-3 dəfə ½ tablet, 14 yaşdan yuxarı və böyüklərə - gündə 3-4 dəfə 1 tablet (75-100 mq gündə). Preparatın dozası xəstənin yaşına görə müəyyən edilir6.
Tabletlər yemək zamanı daxilə qəbul edilir, çeynəmədən və kifayət qədər su ilə içilir.
Müalicə kursunun müddəti simptomlardan, xəstəliyin müddəti və gedişindən asılıdır.
Ətraflı məlumatı tam istifadə təlimatında görə bilərsiniz.
Həmçinin boya allergiyasının müalicəsində yerli vasitələr - tərkibində həm antihistamin komponentlər, həm də qlükokortikosteroidlər olan kremlər, məlhəmlər, gellər də mütləq istifadə olunur. Bu qrupdan optimal preparatı müayinədən sonra müalicə həkimi seçəcək.
Bəzi ağır hallarda həkim qısa kursla sistemli qlükokortikosteroidlər təyin edə bilər.
