Heyvan allergiyasının yaranma riski artıq allergik xəstəlikləri olan şəxslərdə daha yüksəkdir (məsələn, astma, polen allergiyası, atopik dermatit). Ailə tarixçəsi də riski artırır.
ƏKS GÖSTƏRİŞLƏR VAR. MÜTƏXƏSSİSLƏ MƏSLƏHƏTLƏŞMƏK LAZIMDIR
RF-də ən çox satılan antihistamin preparat (pərakəndə satış həcminə görə) "Sistemli istifadə üçün antihistamin preparatlar" qrupunda, yanvar 2015 - may 2022 dövrü üçün IQVIA, Retail audit 01.2015-05.2022 məlumatlarına əsasən.
PubMed beynəlxalq bazasında xloropiraminin klinik istifadəsi ilə bağlı ilk məqalə 1962-ci ilə aiddir. FAGERBERG E, NOVIK A, SAHL R, STAHLE J. [Vazomotor rinitin yeni müalicəsi. Xloropiramin-imipramin ilə ikiqat kor test]. Praxis. 1962 May 31;51:567-71. Alman. PMID: 13891295.
PubMed beynəlxalq bazasında 87 məqalə və yerli eLibrary-də 35 məqalə (PubMed Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=chloropyramine ; Elibrary Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://www.elibrary.ru/query_results.asp).
09.01.2014-cü il tarixli Roshydromet-in 1 nömrəli əmri "Rusiya Antarktida ekspedisiyasının tərkibinə daxil olan şəxslərin pulsuz qida, geyim və dərman vasitələri ilə təmin edilmə normalarının təsdiqi haqqında"
14.04.2011-ci il tarixli RF Hökumətinin 270 nömrəli qərarı (06.03.2015-ci il redaksiyası) "Rusiya Federasiyası Daxili İşlər Nazirliyinin daxili qoşunlarının tibbi təyinatlı məmulatlar, dərman vasitələri və tibbi texnika ilə təmin edilməsi qaydası və normaları haqqında"
12.10.2019-cu il tarixli RF Hökumətinin 2406-r nömrəli sərəncamı (30.03.2022-ci il redaksiyası) Tibbi yardım göstərilməsi üçün zəruri olan həyati vacib və ən vacib dərman vasitələrinin siyahısının, həmçinin tibbi istifadə üçün dərman vasitələrinin siyahılarının və tibbi yardım üçün zəruri olan minimum dərman vasitələri çeşidinin təsdiqi haqqında>
Məqalədəki məlumatlar həkim məsləhətini əvəz etmir
Heyvanlara qarşı allergiya nədir?
Heyvanlara qarşı allergiya – heyvanın tükündə (lələyində), sidiyində, tüpürcəyində olan zülallara qarşı immun sistemin patoloji reaksiyasıdır. Allergenlə təmasa cavab olaraq immun sistem antitel adlanan xüsusi zülallar istehsal edir. Normal halda onlar infeksion agentin daxil olmasına cavab olaraq istehsal olunur, allergiya zamanı isə orqanizm təhlükəli olmayan şeyi potensial təhlükə kimi qəbul edir.
Heyvanlara qarşı allergiya simptomları
Simptomlar ən çox respirator infeksiyanın təzahürlərinə, həmçinin allergiyaların digər növlərinə (məsələn, tozcuqlara) bənzəyir və allergiyanı yaradan heyvanın növündən asılı deyil.
Hansı heyvanlara qarşı daha çox allergiya yaranır?
Ev heyvanlarının ümumi sayında üstünlük təşkil etdikləri üçün allergiya yaradan heyvan aləminin ən çox rast gəlinən nümayəndələri pişiklər və itlərdir. Lakin digər heyvanlar da - atlar, gəmiricilər (dovşanlar, siçanlar, dələlər, dəniz donuzları), sürünənlər tez-tez allergiya mənbəyi olurlar1.
Məlumatlara görə, əgər uşaq doğulandan bir yaşınadək ev heyvanı ilə birgə yaşayırsa, gələcəkdə onda allergik xəstəliklərin, o cümlədən astmanın inkişaf riski azalır2.
İt və pişiklərə qarşı allergiya haqqında qısa videoya baxın:
Videodan heyvanlara qarşı allergiyaların niyə yarandığını, necə təzahür etdiyini və allergiyası olan insanların hansı ehtiyat tədbirlərinə riayət etməli olduğunu öyrənəcəksiniz.
Heyvanlara qarşı allergiya niyə yaranır?
Ən çox allergenlərdəri hüceyrələrində, kəpəkdə, tüpürcəkdə, heyvanların sidiyində olur. Bu bioloji maddələrin hissəcikləri ətraf mühitə düşür və müxtəlif səthlərdə uzun müddət (bir neçə ilədək) qala bilir. Bu zaman heyvanın selikli ifrazatları mebel, xalça örtükləri və digər əşyalara düşə, quruyaraq aeroallergenlərə çevrilə bilər.
"Hipoallergen heyvanlar" adlandırılan heyvanların adətən daha az tükü olur. Bu vəziyyəti bir qədər yaxşılaşdırır, lakin həqiqətən allergiya yaratmayan heyvanlar mövcud deyil3.
Heyvana qarşı allergiyası olan şəxsin onunla uzunmüddətli təması zamanı bəzi fəsadlar inkişaf edə bilər. İlk növbədə bunlar burun ciblərində uzun müddət mövcud olan allergik iltihabla bağlıdır. Müalicə olmadıqda bu vəziyyət bakterial infeksiyanın qoşulması halında sinusitin bakterial fəsadlarının inkişafına, həmçinin xəstədə onun xroniki formasının yaranmasına səbəb ola bilər.
Bundan əlavə, astması olan insanlar bilməlidirlər ki, allergenlə uzunmüddətli təmas xəstəlik üzərində nəzarətin itirilməsinə və tutmaların tezliyinin artmasına, həmçinin xəstəxanaya yerləşdirilməyə səbəb ola bilər.
Allergiyası olanlar və balıqlar
Akvarium allergiyası olan şəxs üçün yaxşı variant kimi görünür, lakin bu da belə deyil. Balıq yemi müxtəlif buğumayaqlı növlərindən (dafniya, kril, ağcaqanad) alınan çoxlu miqdarda zülal komponentləri, həmçinin həlqəvi qurdların hissələrini ehtiva edir. Bütün bu zülal komponentləri allergik reaksiyaları provokasiya edə bilər, xüsusilə ev tozu gənələrinə, krevetkaya allergiyası olan xəstələrdə, həmçinin çoxsaylı allergenlərə reaksiyası olan xəstələrdə5.
Allergiyası olanlar və sürünənlər
Hazırda ev heyvanı kimi sürünənlərin populyarlığı artıb. Onların tükü, kəpəyi yoxdur, ona görə də bir çoxları hesab edir ki, belə heyvanları saxlamaq allergiyası olan şəxs üçün təhlükəsizdir. Lakin bu tam belə deyil, çünki sürünənlər əsasən həşəratlarla, xüsusilə çəyirtkə və çöl çəyirtkəsi ilə qidalanır ki, bunlar da çox aqressiv aeroallergen mənbəyidir6.
Atlara qarşı allergiya
At, əlbəttə ki, ev heyvanı adlandırıla bilməz, lakin at idmanı və ippoterapiya hələ də populyar olaraq qalır. Hər iki halda insan uzun müddət atlarla təmasda olur. Bu halda allergen qan zərdabı at albuminidir ki, bu da əsasən atların qanında müəyyən edilir, lakin dəri və kəpəkdə də aşkar olunur. Bu allergen yüksək aktivdir və simptomlar hətta insan boş tövlələrin yanından keçərkən belə təzahür edə bilər7.
Gəmiricilərə qarşı allergiya
Gəmiricilər olduqca aktiv allergenlərin mənbəyidir. Onlar həm istənilən ev heyvanları (dekorativ siçanlar, siçovullar, dələlər, dəniz donuzları, şinşillalar, dovşanlar), həm də dəvətsiz, arzuolunmaz qonaqlar ola bilər. Bir çox şəxsi evlərdə siçovul və siçanlar yaşayır, ventilyasiya vasitəsilə allergenləri yayır ki, insan bundan heç şübhələnməyə də bilər.
Həmçinin laboratoriya və vivariumların işçiləri də gəmirici allergiyasına məruz qalırlar. Əsas "siçan" allergeni lipokalin (Mus m1) adlanır. O əsasən sidikdə olur, lakin heyvanların epitelisi və kəpəyində də ola bilər8.
Heyvanlara qarşı allergiyanın diaqnostikası
Heyvanlara qarşı allergiyanın diaqnostikası əksər hallarda çətinlik yaratmır və müayinə və sorğuya əsaslanır. Adətən səbəb-nəticə əlaqəsi o qədər aşkardır ki, həkim diaqnozu elə ilk qəbulda qoyur.
Həmçinin düzgün diaqnozun qoyulmasında dəri prik-testlərinin aparılması kömək edir. Bu test növü zamanı dəriyə allergen ekstraktları, fizioloji məhlul (mənfi nəzarət) və histamin (müsbət nəzarət) çəkilir. Sonra bu damcıların içindən dərinin yüngül deşilməsi həyata keçirilir. 20 dəqiqədən sonra yaranmış qızartıya görə testin nəticəsi qiymətləndirilir.
Bu diaqnostika növünün məhdudiyyətləri var. Bu test növünü allergik xəstəliyin kəskinləşməsi, dərinin xroniki dəyişiklikləri zamanı, həmçinin xəstə allergiya simptomlarının aradan qaldırılması üçün antihistamin preparatlar qəbul edirsə aparmaq olmaz, çünki bu yanlış mənfi nəticələrə səbəb ola bilər. Həmçinin tablet şəklində qlükokortikoidlərin, leykotrien reseptorları inhibitorlarının, antidepressantların qəbulu testlərin tətbiqinə məhdudiyyət yaradır. Belə əks göstərişlər aşkar olunduqda onda heyvanın tüpürcəyi, sidiyi və digər ifrazatlarında olan əsas zülallara qarşı allergenspesifik E immunoqlobulinlərinə görə qan müayinəsi aparılır4.
Heyvanlara qarşı allergiyanın müalicəsi
Əgər insanda heyvanlara qarşı müəyyən edilmiş allergiya varsa, ən yaxşı taktika onlarla hər hansı təmasdan çəkinmək olacaq. Əks halda simptomlar uzunmüddətli çoxsaylı təmas zamanı təkrarlanacaq və proqressivləşəcək.
Ümumi simptomların aradan qaldırılması
Allergik reaksiyanın qəfil təzahürlərinin, məsələn kəskin rinit və ya konyunktivit, intensiv qaşınmanın aradan qaldırılması məqsədilə həkimlər, bir qayda olaraq, antihistamin preparatlar, məsələn Suprastin® 25 mq (1 tabletdə) təyin edirlər. Vasitə təlimata uyğun olaraq qəbul edilir: 3-6 yaş arası uşaqlara - gündə iki dəfə ½ tablet, 6-14 yaş arası uşaqlara - gündə 2-3 dəfə ½ tablet, 14 yaşdan yuxarı və böyüklərə - gündə 3-4 dəfə 1 tablet9.
Tabletlər yemək zamanı daxilə qəbul edilir, çeynəmədən və kifayət qədər su ilə içilir.
Müalicə kursunun müddəti simptomlardan, xəstəliyin müddəti və gedişindən asılıdır.
Ətraflı məlumatı tam istifadə təlimatında görə bilərsiniz.
Dəri təzahürləri zamanı həkim xüsusi kremlər və məlhəmlər təyin edə bilər. Bir qayda olaraq üstünlük tərkibində "kortikosteroidlər" qrupuna (hormonal preparatlar) aid müxtəlif təsiredici maddələr olanpreparatlara verilir. Bu dərmanlar bir-birindən müəyyən fərqlərə malikdir, ona görə də hər konkret halda ən optimal preparatı müalicə həkimi seçir.
Bronxoobstruksiyanın aradan qaldırılması
Bronxoobstruksiya simptomları zamanı inhalyasion preparatlar təyin edilir.
Populyar suallar
Uşaqda heyvanlara qarşı allergiya yarandıqda necə tez və düzgün hərəkət etmək lazımdır?
İstənilən allergik reaksiya zamanı birinci qayda - allergen ilə təması mümkün qədər tez dayandırmaq və antihistamin preparatının, məsələn Suprastinin qəbuluna başlamaqdır. Əgər uşaqda astma varsa - bronxospazm əlamətlərinin olub-olmadığını qiymətləndirmək lazımdır. Əgər varsa, onda təcili olaraq uşağa belə vəziyyət üçün həkim tərəfindən tövsiyə edilmiş inhalyasiyanı etmək lazımdır.
Məhz hansı heyvanın allergiyanı yaratdığını öyrənmək olarmı?
Həkim-allerqoloqa müraciət etmək lazımdır ki, o da vəziyyətdən asılı olaraq ixtisaslaşmış müayinələr təyin edə bilər. Müəyyən etmə variantı cəmi ikidir. Bu, allergen ekstraktı ilə dəri sınaqları və ya konkret heyvana qarşı E sinif allergenspesifik immunoqlobulinlərin müəyyən edilməsidir.
Allergiyanı yaradan heyvandan asılı olaraq müalicə fərqlənirmi?
Xeyr, fərqlənmir. Və yalnız kliniki simptomlardan asılıdır.
Heyvanlara qarşı allergiyanı müalicə etmək olarmı?
Hazırda heç bir allergiyanı müalicə etmək mümkün deyil. Lakin yaxın zamanda Rusiya bazarına "pişiklərə qarşı allergiyadan" vaksin çıxacaq. Faktiki olaraq bu allergenspesifik immunoterapiya üçün preparatdır. Bu müalicə gedişində allergikə allergenlərin kiçik dozaları yeridilir ki, bu da tolerantlıq yaradır və hər hansı preparat qəbulu olmadan simptomların olmamasını təmin edir. Müalicənin müddəti uzundur və immunitet yaratmaq üçün hər il aparılan bir neçə (3-dən 5-ə qədər) kursdan ibarətdir. İtlərə qarşı allergiya üçün analoji preparatın meydana çıxması hələlik Rusiyada planlaşdırılmır.
Allergiyası olanlar hansı heyvanları saxlaya bilər?
Evdə heyvan saxlamaq barədə qərar qəbul etməzdən əvvəl allerqoloqa müraciət etmək və hansı heyvanlara qarşı allergik reaksiyanın yaranmasının mümkün, hansılara isə az ehtimal olduğunu müəyyən etmək arzuolunandır.
Allergiya yalnız tükü olan heyvanlara qarşı yaranır?
Xeyr. Allergiya həmişə tüklə bağlı olmur. Tük yalnız allergenin otaq boyunca yayılmasına kömək edir. Simptomların yaranma səbəbi isə heyvanın tüpürcəyi, sidiyi, kəpəyidir.
Yeni doğulmuş körpədə heyvanlara qarşı allergiya ola bilərmi?
Bəli, hətta yeni doğulmuş körpədə də heyvana qarşı allergik reaksiya yarana bilər.
Məndə allergiya əmələ gəlib, lakin ev heyvanımdan ayrıla bilmirəm. Nə etməli?
Əgər siz hər şeyə baxmayaraq heyvanı saxlamağı qərara almısınızsa, onda aşağıdakı qaydalara riayət etmək daha yaxşıdır:
sevimli heyvanınızı hər həftə yuyun
heyvanı yataq otağına, xüsusilə yatağa buraxmayın
evdən allergenləri özündə toplaya bilən bütün xalçaları və yumşaq mebelləri yığışdırın
heyvana qulluğu allergiyası olmayan insanlara həvalə edin
təmizlik üçün HEPA-filtrli tozsoran və hava təmizləyicilərdən istifadə edin
həkim-allerqoloqla məsləhətləşin
Məqalədəki məlumatlar həkim məsləhətini əvəz etmir.
