Şəkər bir çox gündəlik məhsullarda mövcuddur (meyvə, süd, şirniyyat, souslar və s.) və bəzi insanlarda şirinə və ya ona bağlı tərkib hissələrinə qarşı reaksiya yarana bilər.
ƏKS GÖSTƏRİŞLƏR VAR. MÜTƏXƏSSİSLƏ MƏSLƏHƏTLƏŞMƏK LAZIMDIR
RF-də ən çox satılan antihistamin preparat (pərakəndə satış həcminə görə) "Sistemli istifadə üçün antihistamin preparatlar" qrupunda, yanvar 2015 - may 2022 dövrü üçün IQVIA, Retail audit 01.2015-05.2022 məlumatlarına əsasən.
PubMed beynəlxalq bazasında xloropiraminin klinik istifadəsi ilə bağlı ilk məqalə 1962-ci ilə aiddir. FAGERBERG E, NOVIK A, SAHL R, STAHLE J. [Vazomotor rinitin yeni müalicəsi. Xloropiramin-imipramin ilə ikiqat kor test]. Praxis. 1962 May 31;51:567-71. Alman. PMID: 13891295.
PubMed beynəlxalq bazasında 87 məqalə və yerli eLibrary-də 35 məqalə (PubMed Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=chloropyramine ; Elibrary Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://www.elibrary.ru/query_results.asp).
09.01.2014-cü il tarixli Roshydromet-in 1 nömrəli əmri "Rusiya Antarktida ekspedisiyasının tərkibinə daxil olan şəxslərin pulsuz qida, geyim və dərman vasitələri ilə təmin edilmə normalarının təsdiqi haqqında"
14.04.2011-ci il tarixli RF Hökumətinin 270 nömrəli qərarı (06.03.2015-ci il redaksiyası) "Rusiya Federasiyası Daxili İşlər Nazirliyinin daxili qoşunlarının tibbi təyinatlı məmulatlar, dərman vasitələri və tibbi texnika ilə təmin edilməsi qaydası və normaları haqqında"
12.10.2019-cu il tarixli RF Hökumətinin 2406-r nömrəli sərəncamı (30.03.2022-ci il redaksiyası) Tibbi yardım göstərilməsi üçün zəruri olan həyati vacib və ən vacib dərman vasitələrinin siyahısının, həmçinin tibbi istifadə üçün dərman vasitələrinin siyahılarının və tibbi yardım üçün zəruri olan minimum dərman vasitələri çeşidinin təsdiqi haqqında>
Şəkər insan orqanizminin əsas karbohidratıdır və bir neçə formada mövcuddur2:
Qlükoza – orqanizmdə əsas enerji mənbəyidir, onun mənimsənilməsi üçün insulin lazımdır.
Saxaroza – bu çaya və ya qəhvəyə, həmçinin hazırlama zamanı peçenyeyə əlavə olunan şəkərdir. Bu maddə qlükoza və fruktozanın kombinasiyasıdır və şəkər qamışından və ya çuğundurdan hazırlanır.
Fruktoza – bu da şəkərdir, lakin meyvələrdə, yüksək karbohidrat olan tərəvəzlərdə, həmçinin balda olur.
Laktoza və qalaktoza – südə və süd məhsullarında olan əsas şəkərlərdir.
Maltoza – iki qlükoza molekulunun birləşməsi nəticəsində əmələ gələn şəkərdir, çox vaxt maltoza taxıldan hazırlanmış məhsullarda, xüsusilə səmənidə çox olur.
Ksiloza – bu "ağac" şəkəridir və emal edildikdən sonra ksilitol kimi tanınan maddəyə çevrilir.
Dözümsüzlük və ya şəkərə allergiya?
Şəkərə allergiyanın inkişaf mexanizmi
İnsan ilk dəfə sonradan allergiya yaranacaq məhsulu istifadə etdikdə, immun sistem E immunoqlobulinləri (IgE) adlanan xüsusi anticisimlər istehsal etməyə başlayır. Eyni allergenlə ikinci təmasda (hətta ilk təmasdan həftələr və aylar sonra belə) immun sistem "həyəcan siqnalı" verir və allergenləri artıq formalaşmış E immunoqlobulinləri ilə birləşdirir, onlar isə öz növbəsində qan axınında xüsusi hüceyrələrə yapışır. Allergik reaksiya başlayır3.
Şəkər dözümsüzlüyü
Əksinə, qida dözümsüzlüyü orqanizm mədə-bağırsaq traktında müəyyən məhsulları həzm edə bilmədikdə yaranır. Bu fermentativ çatışmazlıq və ya qidadakı spesifik əlavələrə artan həssaslıq da daxil olmaqla bir neçə səbəblə əlaqəli ola bilər.
Şirinliyə allergik reaksiya ilə onun dözümsüzlüyü arasında digər vacib fərq odur ki, sonuncuda insan problemli məhsuldan az miqdarda yeyə bilər və arzuolunmaz reaksiya yaranmır.
Daha böyük ehtimalla dözümsüzlük fruktoza və laktoza qarşı inkişaf edir3.
Şəkərə allergiyanın simptomları
Şəkərə allergiyada aşağıdakı simptomlar ola bilər:
Bəzi insanlarda ağır allergik reaksiya — anafilaksiya müşahidə oluna bilər. Bu həyat üçün təhlükəli ola bilər. Bu zaman aşağıdakı təzahürlərə diqqət yetirmək lazımdır:
Laktoza və digər şəkərlərə dözümsüzlük çox vaxt mədə-bağırsaq simptomları ilə özünü göstərir. Bu şəkərləri olan məhsulları qəbul etdikdən sonra aşağıdakı simptomlar inkişaf edə bilər3,4:
Qarının şişməsi, artan qaz əmələ gəlməsi, qarında spazmlar, ishal
Ürək bulanması və qusma
Baş ağrısı/migren
Burun tutması
Şəkərə allergiya zamanı qaçınılmalı olan məhsullar
Şəkərə allergiyada onları ehtiva edən bütün məhsullardan qaçınmaq lazımdır, o cümlədən:
Qazlı içkilər və meyvə şirələri
Şokolad
Şərbətlər, mürəbbələr və konfiturlar
Desertlər, məsələn peçenye, konfet, dondurma, tortlar, kekslər və digər çörəklər
Hazır taxıl səhər yeməkləri, gəvələlər
Taxıllar, müsli çubuqları, krakerlər və çörək
Fıstıq yağı
Bal
Şəkər əlavəsi olan ədviyyatlar
Meyvələr və quru meyvələr
Salat sousu, marinadlar, makaron üçün souslar, ketçup
Şərbət şəklində olan dərman preparatları (məs., öskürək və hərarətdən)3.4
Lazım gəldikdə şəkəri rasiondan tamamilə çıxarmaq.
Şəkərə alternativ
Məhsulları şirinləşdirmək üçün şəkər əvəzedicilərinin istifadəsi ilə bağlı həkimlə məsləhətləşmək lazımdır:
aspartam
saxarin
stevia
sukraloza
Şəkər dözümsüzlüyü zamanı istisna edilməli məhsullar
Laktoza dözümsüzlüyündə bütün süd məhsullarını istisna etmək lazımdır3,4.
Laktoza dözümsüzlüyündə südü laktoza olmayan məhsullarla əvəz etmək mümkündür. Həmçinin laktozanı parçalayan ferment olan laktaza ilə preparatlar mövcuddur4.
Nə vaxt həkimə müraciət etmək lazımdır?
Şəkərə allergiya şübhəsi zamanı allerqoloq həkimə müraciət etmək lazımdır, o da sorğu-sual və müayinədən sonra ehtimal ki, reaksiyanın allergik təbiətini təsdiqləmək üçün spesifik E immunoqlobulinləri üçün qan analizi təyin edəcək. Bundan sonra allergiya aşkar edilən məhsulların istisna edilməsi ilə eliminasiya pəhrizi təyin olunacaq.
Şəkərə və şirinliyə əsl allergiya nadir haldır, dözümsüzlük daha geniş yayılmışdır. Şəkərlərə dözümsüzlük zamanla allergiyaya çevrilmir, çünki bu vəziyyətlər orqanizmin müxtəlif sistemlərinin işi ilə əlaqədardır. Allergiya immun sistemi ilə, dözümsüzlük həzm sistemi ilə əlaqədardır4.
Şəkərə reaksiyanın təzahürlərinin aradan qaldırılması
İlk növbədə mütləq qaydada eliminasiya pəhrizinə riayət etməyə başlamaq və paralel olaraq narahat edən simptomları aradan qaldırmağa başlamaq lazımdır. Bunun üçün antihistamin preparatları tətbiq edilir.
Məsələn, rinit, göz yaşarması və ya dəridə dözülməz qaşınma və səpgilərdə antihistamin preparatlardan istifadə etmək olar.
Qida allergiyasının qəfil simptomlarının kəskinliyini azaltmaq üçün təlimata uyğun olaraq Suprastin® 25 mq (1 tablet) tətbiq etmək mümkündür: 3-6 yaş arası uşaqlara – gündə iki dəfə ½ tablet, 6-14 yaş arasında daha böyük uşaqlara və yeniyetmələrə – gündə 2-3 dəfə ½ tablet, 14 yaşdan yuxarı xəstələrə və böyüklərə – gündə 3-4 dəfə 1 tablet (gündə 75-100 mq)5.
Tabletlər yemək zamanı içəridən qəbul edilir, çeynənilmir və kifayət qədər su ilə yuyulur.
Müalicə kursunun müddəti simptomlara, xəstəliyin müddəti və gedişinə bağlıdır.
Ətraflı məlumat üçün tam istifadə təlimatına baxın.
