ƏKS GÖSTƏRİŞLƏR VAR. MÜTƏXƏSSİSLƏ MƏSLƏHƏTLƏŞMƏK LAZIMDIR
RF-də ən çox satılan antihistamin preparat (pərakəndə satış həcminə görə) "Sistemli istifadə üçün antihistamin preparatlar" qrupunda, yanvar 2015 - may 2022 dövrü üçün IQVIA, Retail audit 01.2015-05.2022 məlumatlarına əsasən.
PubMed beynəlxalq bazasında xloropiraminin klinik istifadəsi ilə bağlı ilk məqalə 1962-ci ilə aiddir. FAGERBERG E, NOVIK A, SAHL R, STAHLE J. [Vazomotor rinitin yeni müalicəsi. Xloropiramin-imipramin ilə ikiqat kor test]. Praxis. 1962 May 31;51:567-71. Alman. PMID: 13891295.
PubMed beynəlxalq bazasında 87 məqalə və yerli eLibrary-də 35 məqalə (PubMed Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=chloropyramine ; Elibrary Elmi Elektron Kitabxanası [Elektron resurs], 04 avqust 2022. URL: https://www.elibrary.ru/query_results.asp).
09.01.2014-cü il tarixli Roshydromet-in 1 nömrəli əmri "Rusiya Antarktida ekspedisiyasının tərkibinə daxil olan şəxslərin pulsuz qida, geyim və dərman vasitələri ilə təmin edilmə normalarının təsdiqi haqqında"
14.04.2011-ci il tarixli RF Hökumətinin 270 nömrəli qərarı (06.03.2015-ci il redaksiyası) "Rusiya Federasiyası Daxili İşlər Nazirliyinin daxili qoşunlarının tibbi təyinatlı məmulatlar, dərman vasitələri və tibbi texnika ilə təmin edilməsi qaydası və normaları haqqında"
12.10.2019-cu il tarixli RF Hökumətinin 2406-r nömrəli sərəncamı (30.03.2022-ci il redaksiyası) Tibbi yardım göstərilməsi üçün zəruri olan həyati vacib və ən vacib dərman vasitələrinin siyahısının, həmçinin tibbi istifadə üçün dərman vasitələrinin siyahılarının və tibbi yardım üçün zəruri olan minimum dərman vasitələri çeşidinin təsdiqi haqqında>
Ekzema dedikdə həm kəskin, həm də xroniki dəri xəstəliyi başa düşülür ki, bu da allergenlər və daxili səbəblər və orqanizmin vəziyyəti ilə əlaqədar yaranan iltihabla xarakterizə olunur.
Ekzema sözü yunan sözü olan ekzeo-dan yaranıb, qaynayıram mənasını verir, bu da əslində kəskin prosesin xarici görünüşünü əks etdirir ki, bu zaman dəridə qaynayan suyu xatırladan çoxlu xırda qabarlar əmələ gəlir.
Ekzemanın yaranma səbəbləri
Ekzema aydın ifadə olunmuş irsiyyət meylliliyi olan bir problemdir. Əgər anada ekzema varsa, onun uşağının bu və ya digər yaşda ekzema ilə rastlaşma riski təxminən 40%, əgər hər iki valideyndə varsa — 60%-ə qədərdir2.
Həmçinin ekzemadan əziyyət çəkən insanlarda sinir sisteminin xüsusiyyətləri müşahidə olunur. Sadə dillə desək, bunu emosional qeyri-sabitlik kimi qeyd etmək olar. Belə insanlar hətta əhəmiyyətsiz stresə belə kəskin reaksiya verməyə meyllidirlər.
Bundan əlavə, ekzeması olan xəstələrdə tez-tez endokrin sisteminin işində pozulmalar aşkar edilir (xüsusilə tez-tez problem böyrəküstü vəzlər və qalxanvari vəzi ilə əlaqəli olur).
Ekzeması olan uşaqlarda ən çox müxtəlif həzm orqanları problemləri aşkar edilir və qastroenteroloqda müşahidə tələb olunur2.
Ekzema növləri
Bu gün ekzema üçün vahid, ümumi təsnifat yoxdur. Təzahürlərdən və gedişat variantlarından asılı olaraq aşağıdakı ekzema növləri ayırd edilir:
Həqiqi (dishidrotik) ekzema
İnfeksiyalaşmış ekzema – mikrob variantı
Peşə fəaliyyəti ilə əlaqəli ekzema
Seboreya dermatiti və ya seboreya ekzeması
Uşaq yaşı ekzeması
Ekzema formalarının hər biri bir neçə formada gedə bilər: kəskin, yarımkəskin və xroniki.
Ekzemanın simptomları
Xəstəlik bir neçə mərhələdə getdiyi üçün hər mərhələdəki təzahürlərin öz xüsusiyyətləri olacaq. Lakin ekzemanın bütün mərhələlərində və bütün formalarında daimi simptomlar bunlardır3:
dəri qaşınması
yanma
dəri örtüyünün ağrılı olması
Ekzemanın kəskin mərhələsi
Kəskin mərhələ üçün parlaq qızartı və şişkinlik fonunda kiçik suluqların əmələ gəlməsi xarakterikdir, bu suluqlar partlayır və onların yerində eroziyalar və çatlar əmələ gəlir. Yaralar yaş olur, sonra quruyur və onların yerində qabıqlar əmələ gəlir. Quruduqca və səpgilər azaldıqca yaxınlıqda yeni kəskin ocaqlar əmələ gəlir – bu dinamika səpgilərin polimorfizmi adlanır.
Ekzemanın yarımkəskin mərhələsi
Yarımkəskin mərhələ üçün daha az intensiv qızartı, dərinin üst qatının qalınlaşması və naxışının dəyişməsi, pulcuqların, qaşınma izlərinin əmələ gəlməsi xarakterikdir.
Ekzemanın xroniki mərhələsi
Xroniki mərhələ də dərinin qalınlaşması və naxışının güclənməsi ilə təzahür edir, lakin qızartı əvəzinə dəridə tündləşmə və ya əksinə, daha açıq rəng müşahidə olunur.
Ekzemanın diaqnostikası
Ekzemanın diaqnostikası, bir çox digər dəri zədələnmələri kimi, əsasən xəstənin müayinəsi və sorğusu məlumatlarına əsaslanır.
Çox vaxt ekzema və digər dəri patologiyalarının təzahürlərinin oxşarlığı səbəbindən düzgün diaqnoz qoyulmur, məsələn atopik dermatit, toksidermiya, kontakt dermatiti, psoriaz, qoturluq, strepto- və stafilodermiya kimi.
İlk növbədə ekzemanın yaranma səbəbləri və mexanizmini müəyyən etmək lazımdır.
Diaqnostika üçün xüsusilə çətin olan bəzi hallarda zədələnmiş ocaqdan dəri biopsiyasının aparılması tövsiyə olunur, mikrob ekzemasına şübhə olduqda isə səpgilərin səthindən əkmə götürmək lazımdır. Həmçinin ekzemanın yaranması və kəskinləşməsinin bu sahələrdəki problemlərlə əlaqəli olma ehtimalı varsa, qastroenteroloq, nevroloq, endokrinoloq, psixiatr kimi mütəxəssislərin məsləhətləri faydalı olacaq4.
Laborator müayinələr
Laborator diaqnostika həm dəqiq diaqnozun qoyulmasına, həm də bəzi müalicə növlərinə mümkün əks göstərişlərin müəyyən edilməsinə yönəlib. Analizlər siyahısına mütləq daxildir:
Ümumi qan və sidik analizləri
Qanın biokimyəvi analizi
Ümumi immunoqlobulin E və bəzən E sinif spesifik immunoqlobulinlərin müayinəsi (simptomların allergik təbiətinə şübhə olduqda)
Ekzemanın müalicəsi
Ekzemanın bütün formalarının müalicəsi üçün ümumi strategiya istifadə olunur ki, bu da sistem terapiyanı (həblərin qəbulu, inyeksiyaların edilməsi), yerli terapiyanı (səpgilərə krem və məlhəmlərin çəkilməsi) və bəzi hallarda fototerapiyanı (işıqla müalicə) əhatə edir.
Sistem terapiya
Antihistamin preparatları
Müalicənin vacib aspekti qaşınmanın dayandırılmasıdır, çünki qaşıma zamanı tez-tez dəri xəstəlik törədən mikroorqanizmlərlə yoluxur. İntensiv qaşınmanın aradan qaldırılması üçün həkim antihistamin preparatlar, məsələn Suprastin® tövsiyə edə bilər ki, bu da təlimata uyğun olaraq qəbul edilməlidir: 25 mq (1 həb) 3-6 yaş arası uşaqlara – gündə 2 dəfə ½ həb, 6-14 yaş arası uşaqlara – gün ərzində 2-3 dəfə ½ həb, 14 yaşdan yuxarı xəstələrə böyük dozası göstərilib – gündə 3-4 dəfə 1 həb (75-100 mq gündə).
Həblər yemək zamanı daxilə qəbul edilir, çeynəmədən kifayət qədər su ilə içilir.
Müalicə kursunun müddəti simptomlardan, xəstəliyin müddəti və gedişatından asılıdır.
Ətraflı məlumat üçün tam istifadə təlimatına baxın.
Preparatın istifadəsinin effekti həkim tərəfindən qeyri-kafi qiymətləndirildikdə, antihistamin dərman vasitələrinin inyeksiya formaları istifadə edilir. Lakin həmişə yadda saxlamaq lazımdır ki, preparatların bu kateqoriyası (dərman forması) ciddi şəkildə müalicə həkimi tərəfindən təyin edilir. Bütün tövsiyələr yerinə yetirildikdə, lakin səpgilər qaldıqda, həkim sistem kortikosteroid (hormonal) preparatlarla terapiya təyin edə bilər.
Antibakterial preparatlar
Ekzema ətraf mühitdə təbii olaraq rast gəlinən müxtəlif mikroblara qarşı duran dərinin təbii baryerinin pozulmasına səbəb olur. Ümumi vəziyyətin pozulması, bədən temperaturunun yüksəlməsi, limfa düyünlərinin böyüməsi ilə müşayiət olunan infeksion ağırlaşmalar yarandıqda, həkim həb şəklində antibakterial preparatlar təyin edə bilər.
Yerli terapiya
Qlükokortikosteroidli məlhəmlər
İnfeksiyalaşmamış ekzemanın yerli terapiyası üçün gündə 1-3 dəfə, orta hesabla 1 həftədən 1 aya qədər səpgilərə çəkilən qlükokortikosteroidli krem və məlhəmlər istifadə edilə bilər.
Preparatın seçimi, onun istifadə tezliyi və müddəti həkim müayinəsindən sonra fərdi olaraq müəyyən edilir!
Yerli antiseptiklər
Zədələnmiş yerlərdə dərinin yoluxmasının qarşısını almaq çox vacibdir. Bunun üçün yerli antiseptiklər, məsələn, 1-3% metilen mavisinin su və ya spirt məhlulu, fukortsin, brilliant yaşılı məhlulu, xlorheksidin, kalium permanqanat 0,01-0,1% istifadə olunur. Bu vasitələrin gündə 2-3 dəfə tezliklə təxminən 5-10 gün ardıcıl yerli işlənmə üçün istifadəsi tövsiyə olunur.
Bu vasitələr həkim təyinatı olmadan istifadə üçün nəzərdə tutulmayıb, çünki ekzemadan əziyyət çəkən insan infeksiyanı müstəqil qiymətləndirə bilmir!
Həmçinin infeksiyalaşmış ekzema zamanı qlükokortikosteroid krem və məlhəmlərə əlavə olaraq yalnız antibakterial preparatların təyin edilməsi mümkündür5.
Ekzemanın kəskinləşməsinin profilaktikası
Ekzemanın kəskinləşmə ehtimalının azaldılması üçün profilaktik tədbirlərə daxildir:
allergenlərin müəyyən edilməsi və maksimal məhdudlaşdırılması
stressin aradan qaldırılması
su prosedurlarının minimuma endirilməsi
pəhrizə riayət edilməsi
simptomların zəiflədiyi dövrdə dərinin daimi nəmləndirilməsi
təbii parçalardan olan geyimlərin geyinilməsi
Populyar suallar
Ekzema necə görünür?
Ekzema - qaşınma, yanma, ağrı, səthində maye olan qabarların əmələ gəlməsi, çatların formalaşması ilə müşayiət olunan xroniki dəri iltihabıdır. Ekzemanın təzahürləri çox müxtəlifdir.
Ekzemanı dermatit və psoriazdan necə fərqləndirmək olar?
Dermatiti psoriazdan və digər dermatozlardan fərqləndirmək mütəxəssislər üçün belə asan məsələ deyil. Buna görə də bunu müstəqil etmək tövsiyə olunmur, çünki bu yanlış müalicəyə gətirib çıxara bilər.
Ekzema niyə yaranır və onu həmişəlik müalicə etmək olarmı?
Ekzema - inkişafında irsiyyətin, ətraf mühit və peşə amillərinin, allergiyanın, endokrin problemlərin, sinir sisteminin vəziyyətinin, streslərin rol oynadığı mürəkkəb xəstəlikdir.
Kəskin formada xəstəlik yaxşı müalicə olunur, lakin bütün bunlar müalicənin vaxtında başlanmasından asılıdır. Lakin daha çox xəstəlik xroniki formaya keçir və uzun illər ərzində dövri olaraq yenidən özünü göstərir.
Əllərdə, ayaqlarda ekzemanı necə müalicə etmək olar?
İntensiv qaşınmanın aradan qaldırılması üçün antihistamin preparatlar, məsələn Suprastin® qəbul etmək tövsiyə olunur. Zədələnmiş ocaqlara yerli iltihabəleyhinə kremlər və ya məlhəmlər, məsələn, metilprednizolon aseponat 0,1% çəkilə bilər. Daha yüksək aktivliyə malik preparat - betametazon 0,1% istifadə etmək olar. İnfeksiya əlamətləri olduqda yerli preparat kombinə edilmiş preparatla əvəz olunur. Düzgün müalicənin seçilməsi üçün həkimə müraciət etmək lazımdır.
Ayaqların altında dəri daha qalın və kobud olduğu üçün müalicə sxeminə dərinin sonrakı qalınlaşmasının qarşısını alacaq sidik cövhəri tərkibli krem əlavə etmək olar, məsələn, metilprednizolon aseponat və sidik cövhəri tərkibli krem.
Uşaqlarda və böyüklərdə ekzemanın müalicəsi fərqlənirmi?
Ekzema istənilən yaş qrupunda eyni cür müalicə olunur.
